абва́льваць несов.
1. (что-л.) обва́ливать, обру́шивать; зава́ливать; ру́шить;
2. (кого-л.) вали́ть, сва́ливать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
опроки́дывать несов.
1. пераку́льваць, абаро́чваць; (вываливать) выва́льваць; выку́льваць; (валить) валі́ць, зва́льваць;
2. (заставлять отступать) воен. адкіда́ць, збіва́ць;
3. перен. (опровергать) абвярга́ць; (разрушать) разбура́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абса́джваць несов.
1. (окружать что-л. растительностью) обса́живать;
2. разг. (заставлять падать) вали́ть;
3. перен., разг. оса́живать;
1-3 см. абсадзі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ку́ча прям., перен. ку́ча, -чы ж.;
◊
вали́ть всё в одну́ ку́чу валі́ць усё ў адну́ ку́чу;
ку́ча мала́ ку́ча ма́ла;
ку́ча дел ку́ча спраў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ломи́ть несов.
1. лама́ць;
2. (валить толпой) разг. пе́рці, валі́ць; (пробиваться) бі́цца, прабіва́цца;
3. безл. лама́ць;
у него́ ло́мит ру́ку у яго́ ло́міць руку́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ру́шить несов.
1. разбура́ць; (валить) валі́ць; (обрушивать) абва́льваць, абру́шваць, абу́рваць;
2. перен., прост., уст. паруша́ць;
3. спец., обл. драць, дзе́рці, абдзіра́ць;
ру́шить про́со драць (абдзіра́ць) про́са;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вальяжны ’няспешны, здаволены’ (КТС): «Дзед ішоў на дзіва вальяжны і прыгожы» (У. Караткевіч). Параўн. рус. вальяжный ’які ідзе няспешна, нетаропка’. Рус. вальяжный ’грузны, тоўсты, непаваротлівы, вельмі важны’. Фасмер (1, 271) услед за Праабражэнскім (1, 63) звязвае з *вальяга < валить. Іншая версія: рус. вальяжный < льячный (Даль, 1, 163; Шанскі, 1, В, 15). Акрамя ўказаных, слова мае шэраг значэнняў: ’масіўны, моцны; разны, прыгожа выраблены’ і звязваецца з дзеясловам вальяжиться ’важнічаць, фанабэрыцца’. Магчыма, бел. слова з’яўляецца русізмам. Варта ўказаць на ўкр. валежний ’важны’ (Грынч., 1, 123), якое Рудніцкі (1, 299) лічыць магчымым вытлумачыць як кантамінацыю ўкр. валечный (< польск. waleczny) і ўкр. важний.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валі́ць 1 ’прымушаць упасці, перакульваць’ (БРС). Рус. валить, укр. валити, польск. walić, в.-луж. walić, н.-луж. waliś ’круціць’, чэш. valiti ’каціць’, славац. váľať ’валіць (дрэва)’, балг. ва́лям, макед. валка ’валяць, катаць’, серб.-харв. ва́лјати, славен. valíti, ст.-слав. валити. І.‑е. паралелі: літ. võlioti ’катаць’, лат. uolît ’катаць, круціць’, ст.-інд. válati ’ён круціцца, паварочваецца’, ст.-в.-ням. wuolên ’качаць’, лац. volvo ’катаю, кручу’, грэч. ἐλύω ’катаю, закручваю’. Гл. вал 2 у Фасмера, 1, 268. Параўн. Шанскі, 1, В, 12; Брукнер, 599–600; БЕР, 1, 116–117; Скок, 3, 562–563.
Валі́ць 2 ’вырабляць з воўны’ (Бяльк.); ’качаць, збіваць сукно’ (КЭС), валка (тканіны) (КТС). Да валіць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кало́да I ж.
1. коло́да;
2. перен., бран. коло́да, бревно́ ср.;
3. у́лей м., коло́да;
◊ валі́ць це́раз пень ~ду — вали́ть че́рез пень коло́ду
кало́да II ж., карт. коло́да
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Канава́л ’лекар без спецыяльнай ветэрынарнай адукацыі, які займаецца лячэннем і накладаннем коней і быкоў’, ’дрэнны ўрач, невук у медыцыне’ (ТСБМ, Бяльк., Янк. 1; мазыр., З нар. сл.; навагр., Нар. словатв.). Укр. коновал, рус. конова́л, арханг., ленінград., наўг. конева́л. Ст.-рус. коневалъ, коновалъ (XVI ст.). Запазычана са ст.-польск. konawał ’тс’ (Фасмер, 2, 311), якое з koń ’конь’ і walić ’паваліць’, напр. рус. вали́ть (каня, быка) ’пакладаць’ з першаснага значэння ’той, хто валіць (кладзе) каня перад пакладаннем’. Аднак Слаўскі (2, 426) гэту лексему адносіць у разрад прасл. (паўн.-слав.) konovalъ. І Трубачоў (Эт. сл., 10, 194) разглядае яе як прасл. разам з іншымі, падобнымі да яе: konoderъ ’каналуп’, konokradъ ’канакрад’, konopasъ ’канапас’, konoščipъ ’мядзведка, Grillotalpa vulgaris’ konovęzь ’канавязь’, konovodъ ’канавод’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)