◎ Нэ́раць ’машкара’ (Весці АН БССР, 1969, 4, 129). Гл. нерадзь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дапыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Зрабіць, правесці допыт. Дапытаць сведку. Дапытаць палоннага. □ Следчы мае права затрымаць і дапытаць асобу, якая падазраецца ва ўчыненні злачынства. Крымінальна-працэсуальны кодэкс БССР.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Папу́ці ’прымітыўны абутак’ (Весці АН БССР, 1969, 4, 129, зэльв.), папу́ть ’непаваротлівы’ (Рам., 8, 124, дзісн.), папу́цькі ’вязаныя з нітак або сшытыя з палатна тапачкі’ (Сл. Брэс.). З польск. papuć ’туфель з сукна, хатнія тапачкі’ (Весці АН БССР, там жа). Польск. з тур. papudż ’тс’ (Брукнер, 395).⇉.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэпты́лія, ‑і, ж.
1. Паўзун. Значна менш у фаўне БССР рэптылій і амфібій, якія складаюць увогуле менш 20 відаў. Прырода Беларусі.
2. перан. Работнік прэсы, журналіст і пад., які рабалепствуе перад вышэйшым начальствам.
[Ад лац. reptilis — які поўзае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Віхтава́ць ’жывіць, карміць, даглядаць’ (астрав., маст., Весці АН БССР, 1969, № 4, 132). З польскага wikt, дыял. wicht ’сталаванне, штодзённая страва’, wlktować ’сталаваць, карміць, утрымліваць на сваіх харчах’ (Арашонкава і інш., Весці АН БССР, 1969, № 4, 132). Параўн. таксама ст.-бел. виктъ ’харчы’ < польск. wikt < лац. victus (Булыка, Запазыч., 63).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
непрыня́цце, ‑я, н.
Адмаўленне ад прыняцця чаго‑н. Непрыняцце належных пер. □ Забеспячэнне іску дапускаецца ва ўсякім стане справы, калі непрыняцце мер забеспячэння можа ўскладніць або зрабіць немагчымым выкананне рашэння суда. Грамадзянскі працэсуальны кодэкс БССР.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прэзі́дыум, ‑а, м.
1. Выбарны орган, які кіруе сходам або нарадай. Выбраць прэзідыум. □ Парторг паведаміў, колькі камуністаў прысутнічае, прапанаваў вылучыць кандыдатуры для рабочага прэзідыума. Шыцік. // зб. Людзі, якія ўваходзяць у склад такога органа. Камсамолец узняў галаву, паглядзеў на наступнага «прасіцеля» і, пазнаўшы ў ім Бабрука, разгублена паглядзеў на прэзідыум сходу. Брыль.
2. Орган дзяржаўнай улады ў СССР, саюзных рэспубліках і некаторых сацыялістычных краінах. Прэзідыум Вярхоўнага Савета БССР.
3. Кіруючы орган некаторых арганізацыя і ўстаноў. Прэзідыум ЦК КПБ. Прэзідыум Акадэміі навук БССР.
[Ад лац. praesidere — сядзець наперадзе, старшынстваваць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэжысёр, ‑а, м.
Мастацкі кіраўнік, пастаноўшчык спектакля або кінафільма. Гэты Цімошка быў тут адначасова і арганізатарам, і рэжысёрам, і выканаўцам самых адказных роляў. Краўчанка. На канферэнцыі прысутнічалі супрацоўнікі Міністэрства культуры БССР, рэжысёры, артысты, мастакі. «ЛіМ».
[Фр. régisseur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саіска́льнік, ‑а, м.
1. Удзельнік конкурсу на атрыманне чаго‑н. (прыза, узнагароды, прэміі). Саіскальнік Дзяржаўнай прэміі БССР.
2. Той, хто рыхтуецца да атрымання вучонай ступені за навуковую працу або вучонага звання. Саіскальнік вучонага звання прафесар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абрэвіяту́ра, ‑ы, ж.
1. Складанаскарочанае слова, напрыклад: мясцком, насценгазета, а таксама літарнае скарачэнне некалькіх слоў, напрыклад: БССР, ЦК КПСС, БелСЭ.
2. Умоўнае скарачэнне слоў на пісьме, напрыклад: і г. д. (і гэтак далей), гл. (глядзі) і інш.
[Лац. abbreviatura.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)