задыя́к, -а, м. (спец.).

Пояс неба, па якім Сонца праходзіць свой бачны шлях на працягу года.

Знакі задыяка (абазначэнне 12 сузор’яў, праз якія праходзіць задыяк).

|| прым. задыяка́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ультрамікраско́п, ‑а, м.

Аптычны прыбор для назірання за вельмі дробнымі часцінкамі, якія не бачны ў звычайным мікраскопе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няўклю́да, -ы, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -дзе, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, -лю́д і -аў (разм.).

1. Той (тая), хто мае нязграбную фігуру, пазбаўлены спрыту ў рухах.

2. Неахайны чалавек, мурза.

Н. бачны здалёк.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

задыя́к, ‑а, м.

Дванаццаць сузор’яў, праз якія Сонца праходзіць свой бачны шлях на працягу года.

•••

Знакі задыяка гл. знак.

[Ад грэч. zōdiakós (kyklōs) — звярыны круг.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эклі́птыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

У астраноміі — вялікі круг нябеснай сферы, па якім адбываецца бачны гадавы рух Сонца.

[Ад грэч. ékleipsis — зацьменне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цьмя́ны, -ая, -ае.

1. Ледзь прыкметны, ледзь бачны; няяркі (пра святло, агонь і пад.).

2. Цёмны, пацямнелы.

Цьмянае неба.

3. перан. Без бляску, невыразны (пра вочы, погляд).

4. перан. Без яснага, выразнага сэнсу; незразумелы.

Цьмяная фармулёўка.

|| наз. цьмя́насць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

супрацьстая́нне, ‑я, н.

Спец. Месцазнаходжанні планет, у якіх яны бачны з Зямлі ў напрамках, супрацьлеглых Сонцу. Супрацьстаянне планет. Вялікае супрацьстаянне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разе́ц, -зца́, мн. -зцы́, -зцо́ў, м.

1. Рэжучы інструмент для апрацоўкі металу, дрэва і іншых цвёрдых матэрыялаў.

Р. скульптара.

2. Пярэдні парны зуб плоскай формы.

Сківіца мае чатыры разцы.

3. перан. Пра майстэрства, манеру, стыль скульптара.

Адразу бачны р. мастака.

|| прым. разцо́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Візуальны ’які праводзіцца простым або ўзброеным вокам’ (БРС). Запазычана з рус. визуальный ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 76) < лац. visualis ’бачны’ (Шанскі, 1, В, 96).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тума́нны, -ая, -ае.

1. гл. туман.

2. Ахутаны, засланы туманам.

Т. бераг ракі.

Туманная раніца.

3. Расплыўчаты, няясны; бачны як цераз туман.

Вырысоўваліся туманныя сілуэты будынкаў.

4. перан. Які мае няясны сэнс; незразумелы.

Туманныя разважанні.

5. перан. Невыразны, цьмяны.

Туманныя вочы.

Т. позірк.

|| наз. тума́ннасць, -і, ж. (да 3—5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)