◎ Набатра́чыць ’нестаранна зрабіць работу’ (ТС). Да батрачыць, батра́к (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ку́тнік ’батрак, парабак’ (Сл. паўн.-зах., Сцяшк. Сл., Др.-Падб.), ’бабыль’ (Гарэц.). Да кут (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пео́н I м. (батрак в странах Латинской Америки) пео́н

пео́н II м., лит. пео́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ке́рхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Хваравіта пакашліваць; перхаць ​2. Люта збіў батрак тады пана Зыгмунта, аж.. ніяк не мог дацягнуць рукой да абвіслых вусоў і ўсё керхаў, керхаў... Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кало́н, ‑а, м.

1. У Старажытным Рыме — арандатар невялікага ўчастка зямлі ў буйнага землеўладальніка.

2. У розных раманскіх краінах і Лацінскай Амерыцы — прадстаўнік розных катэгорый сялянства: батрак, здольшчык, паўпрыгонны арандатар і інш.

[Лац. colonus.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пралета́рый, ‑я, м.

1. Наёмны рабочы ў капіталістычным грамадстве, пазбаўлены сродкаў вытворчасці. Герой Купалы — беззямельны селянін, батрак, вясковы пралетарый — не мае сваёй уласнасці. Івашын.

2. Гіст. У Старажытным Рыме — грамадзянін, які належаў да саслоўя незаможных.

[Лац. proletarius.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сухапа́йшчык ’батрак’ (Сцяшк. Сл.; калінк., Арх. ГУ). Складанае слова, у аснове якога, відаць, спалучэнне суха́я па́йка ’паквартальная аплата’ (гл. пай 1), параўн. польск. suche dni, myto kwartałowe ’тс’ (Варш. сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пео́н ​1, ‑а, м.

Спец. Чатырохскладовая вершаваная стапа антычнай метрыкі з трох ненаціскных і аднаго націскнога склада.

[Грэч. paiēōn.]

пео́н ​2, ‑а, м.

Селянін, батрак у краінах Лацінскай Амерыкі і ў паўднёвых штатах ЗША, які ператварыўся ў выніку кабальнай залежнасці ў раба.

[Ад ісп. peon — падзёншчык, батрак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Кантрані́к ’сірата, батрак’ (брасл., Сл. паўн.-зах.), сапсаванае кантрактнік ’адзін з бакоў кантракту’. Да кантракт ’дагавор, пагадненне’ (ТСБМ, Яруш.), ст.-бел. контрактъ (XVI ст.) ’тс’, якое са ст.-польск. kontrakt ’тс’ < лац. contractus ’умова, абавязацельства’ (Слаўскі, 2, 437).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

славя́нскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да славянства, славян; які належыць славянам, уласцівы ім. Славянскія народы. Славянскія мовы. Славянскі характар. □ Гэта быў стары батрак з дзіўным для Руневіча, як быццам славянскія, прозвішчам — Ракаў. Брыль.

2. Які мае адносіны да старажытнай пісьменнасці славян; царкоўнаславянскі. Славянская палеаграфія.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)