бада́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. бада́ю бада́ем
2-я ас. бада́еш бада́еце
3-я ас. бада́е бада́юць
Прошлы час
м. бада́ў бада́лі
ж. бада́ла
н. бада́ла
Загадны лад
2-я ас. бада́й бада́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час бада́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Со́вы фалькл. ‘шэры, сівы?’: “Бадай, зязюлька, бадай, совая, цэлы век кукавала” (Восеньскія і талочныя песні, 1981, 215). Няясна (памылка ў запісе — сівая?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кліб ’каб, бадай’ (Яўс.). Да калі  6. Гл. калі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чтоб и что́бы союз

1. каб;

тороплю́сь, что́бы успе́ть на по́езд спяша́юся, каб паспе́ць на цягні́к;

2. в знач. част. каб; бада́й, бада́й бы;

чтоб э́того бо́льше не́ было каб гэ́тага больш не было́;

чтоб ты ло́пнул! бран. каб (бада́й) ты ло́пнуў!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Багда́й, бада́й (Нас., Касп., Шат., Бяльк., Др.-Падб., Гарэц., Булг., Бесар.). Рус. богда́й, бода́й, укр. богда́й, бода́й, польск. bodaj, чэш. bodejť, bohdejt, bo(h)dejž. Усё з бог дай ’дай бог’ (формы тыпу бада́й скарачэннем, гл. Слаўскі, 1, 38). Брукнер, 34; Слаўскі, 1, 38; Махэк₂, 59; Фасмер, 1, 183. Зялёны (Табу, 2, 98 і наст.) лічыў гэты выраз табуістычным. Параўн. яшчэ Кісялёў, Частицы, 118–119.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

почита́й нареч., обл.

1. лічы́; (почти) ама́ль (што);

почита́й что год прошёл ама́ль (лічы́) што год прайшо́ў;

2. (пожалуй) бада́й; (вероятно) напэ́ўна;

он, почита́й, здесь и не быва́л ён, бада́й (напэ́ўна), тут і не быва́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прата́ць, ‑ае; зак.

Растаць, утварыўшы праталіну. Навокал камлёў .. [снег] пратаў бадай што да зямлі. Кара на камлях пачарнела, нібыта абгарэла. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дуры́ла, ‑ы, м.

Разм. лаянк. Дурань, дурніца. «Бадай жа ты прапаў, мой мілы! Не знаць бы век цябе, дурылы!» Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папрактыкава́цца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; зак.

Практыкавацца некаторы час. [Ліля:] — Надзейка, .. прабач, але на сёння, бадай, хопіць. Папрактыкуйся яшчэ дома, без акампанементу. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бо́мбавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да бомбы. Бомбавы ўдар. □ Інтэрвалы паміж бомбавымі разрывамі бадай што ўжо і не заўважаліся. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)