паадсява́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Адсеяць усё, многае або ўсіх, многіх. Паадсяваць асцюкі ад ячменю. Паадсяваць азімыя ярыной. Паадсяваць непаспяваючых студэнтаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́дсеў ’адсяванне; поле, з якога зняты яравыя і па якому адразу сеюцца азімыя’ (Юрч., Яшк., КЭС). Рус. о́тсев, укр. ві́дсів, польск. odsiew. Аддзеяслоўнае ўтварэнне да адсяваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
руне́ць, ‑ее; незак.
Узыходзячы, зелянець (звычайна пра азімыя пасевы). Лес зрэдку разрываўся невялічкімі палянкамі, на некаторых рунела жыта. Колас. Весела рунела атава на сенажацях. Хадкевіч. // Вылучацца сваім зялёным колерам. Над шэрай страхою рунела сасна. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пло́шча, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Частка плоскасці, абмежаваная замкнутай ломанай або крывой лініяй.
П. чатырохвугольніка.
2. Незабудаванае вялікае і роўнае месца (у горадзе, вёсцы), ад якога звычайна разыходзяцца ў розныя бакі вуліцы.
П.
Перамогі ў Мінску.
3. Прастора, памяшканне, прызначаныя для якіх-н. мэт.
П. пад азімыя культуры.
Жылая п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заруне́ць, ‑ее; зак.
Узышоўшы, зазелянець (пра пасевы, звычайна азімыя). Красавік прыйшоў. Палі Сонейка прыгрэла, І на леташняй раллі Жыта зарунела. Грахоўскі. // Пакрыцца рунню (пра засеяную ніву, поле і пад.). Не раз яшчэ Дняпру разліцца.., Палям калгасным зарунець І новым песням зазвінець. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руне́ць ’узыходзячы, зелянець (звычайна пра азімыя пасевы)’ (ТСБМ), ’цвісці (пра дрэва)’ (ст.-дар., Нар. сл.), руні́цца ’усходзіць, зелянець’ (ТС). Адсубстантыўны дзеяслоў ад рунь (гл.). Сюды ж, відаць, руно́ ’хвароба жывёлы’, параўн.: “калі вясной рунела елка і сасна, дабытак западаў на асаблівую хваробу, “руно”, ад якой не было ратунку” (беласт., Ніва, 1975, 19 касір.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папрапада́ць сов. (о многих, о многом)
1. (без пользы) пропа́сть;
2. (затеряться) пропа́сть, исче́знуть; запропасти́ться;
3. поги́бнуть, пропа́сть;
~да́лі азі́мыя ад маро́зу — поги́бли (пропа́ли) ози́мые от моро́за
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
посе́в м.
1. (действие) сяўба́, -бы́ ж., мн. нет; се́янне, -ння ср.;
ра́нний посе́в ра́нняя сяўба́;
вре́мя посе́ва час сяўбы́;
рядово́й посе́в радко́вая сяўба́;
2. (то, что посеяно, засеянное поле) пасе́ў, -се́ву м.;
ози́мые посе́вы азі́мыя пасе́вы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
турбава́цца, ‑буюся, ‑буешся, ‑буецца; незак.
1. Праяўляць клопат, трывожыцца аб кім‑, чым‑н. Круглатварая, кірпаносая, з бялявым тварам, ветлівая і вясёлая,.. [Аўдуля] заўсёды турбавалася аб Міхалу. Лупсякоў. — Работы? Шукай, брат, сам. Сам турбуйся аб сабе, — спакойна адказаў Варановіч. Дуброўскі. «За азімыя можна не турбавацца, — разважае Анатоль. — Цяпер на чарзе новыя клопаты: сяўба яравых». Шымук.
2. Хвалявацца, непакоіцца. — Значыць, турбуешся, куды пайсці вучыцца? — гаворыць дзядзька Ахрэм і знімае з Тараскавай галавы папяровую шапку. Юрэвіч. Такім чынам Грамабой і сам ведаў, што яму рабіць: — яшчэ да сямейнай нарады цішком пераказаў некаторым з радні — няхай не турбуюцца, вяселля заўтра не будзе. Крапіва. Справа амаль скончылася, думалася, што турбавацца, уласна, і не было чаго. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увалі́ць 1, увалю, уваліш, уваліць; зак.
1. што. Укінуць, унесці куды‑н. што‑н. цяжкае, грувасткае. Уваліць камень у канаву. Уваліць мяшок жыта ў сенцы. // Разм. Усыпаць што‑н. адразу, у вялікай колькасці. Уваліць шчэбень у яму. // Вывезці на поле ў вялікай колькасці для ўгнаення глебы. Столькі гною ўвалілі пад азімыя.
2. што. Увагнуць, уціснуць унутр чаго‑н., зрабіць упалым. Уваліць страху.
3. што. Разм. Праваліць, абваліць; абрушыць што‑н. унутр чаго‑н. Такой жа моцы і столь: за метровай мураванай кладкай падвешан пераплёт сталёвых прутоў, залітых цэментам .. Вось чаму бомбы ўвалілі столь толькі там, дзе ўпалі. Лужанін.
4. без дап. Разм. Увайсці, убегчы гуртам, натоўпам, неарганізавана. І раптам у двор уваліла гурба дзяцей. Шамякін.
5. Разм. Моцна пабіць. Яму так увалілі, што ледзь жывы.
6. Разм. З’явіцца, сесці (аб фурункуле, скуле і пад.). Скула ўваліла.
7. Спец. Адхіліць ад якога‑н. кірунку, курсу. Уваліць нос карабля пад вецер.
увалі́ць 2, увалю, уваліш, уваліць; зак., што.
Апрацаваць сукно, шэрсць валеннем. Уваліць лямец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)