абалване́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Адурэлы, падобны на балвана, з рысамі балвана.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
очуме́вший и очуме́лый разг. ачуме́лы, адурэ́лы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ачуме́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які страціў разважлівасць; адурэлы. Час быў выйграны. Гітлераўцы, адстрэльваючыся, беглі, як ачумелыя. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адурэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.
1. Страціць здольнасць усведамляць што-н.
А. ад ператамлення.
2. Прыйсці ў адурэлы стан ад розных пахаў.
Адурэла галава ад чаромхі.
|| незак. дурэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Трапёны ’няўрымслівы’ (Сцяшк. Сл.; карэліц., шчуч., З нар. сл.), трапе́нё ’ліха, хвароба’ (Арх. Бяльк.), трапе́ньне ’трапятанне’: няхай яго трапеньне возьме (Касп.), сюды ж трапе́нець ’вар’яцець, дурэць (ад гарэлкі)’ (Шат.), трапя́нка (trapiánka) ’баба, якая вышла з раўнавагі ад злосці ці ад надзвычайных жартаў’ (Варл.), трапе́няц ’неспакойны, хуткі ў дзеяннях чалавек’ (баран., Сл. Брэс.). З польск. utrapiony ’неспакойны, надакучлівы’, utrapienie ’прыкрасць, непрыемнасць’, trapienie ’непакой, хваляванне’, utrapieniec ’нязносны, нясцерпны хлопец’, у якіх ‑ra‑ замест ‑ro‑ пад уплывам старачэшскай мовы. У XV ст. ў старапольскай мове было таксама і tropić ’турбаваць, праследаваць, не даваць пакою’, utropić ’тс’, utropiony ’адурэлы, ап’янелы’ (Варш. сл.; Брукнер, 596; Борысь, 640). Гл. трапіць 2. Параўн. тарапі́цца 2, тарапя́нка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)