Адхіна́ць ’адхіляць’ (Шат., Нас., БРС, Гарэц.), адхінуцца ’адхіліцца, адвярнуцца’ (Гарэц., Касп., Нас., Мядзв.), ’адлучыцца’ (Бір. дыс., КЭС), атхінуць ’адхіліць’ (Яруш.). Гл. абхінуць і адхіснуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паадваро́чвацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Адвярнуцца, павярнуцца тварам у які‑н. бок — пра ўсіх, многіх. І Рыгор, і Зося, як апараныя, паўзнімаліся і барзджэй паадварочваліся ўбок... Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отврати́ться уст.
1. (отвернуться в сторону) адвярну́цца;
2. перен. (отказаться, отступиться) адмо́віцца, адступі́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
отверну́ться
1. (отвинтиться) адкруці́цца, мног. падкру́чвацца;
2. (повернуть своё лицо в другую сторону) адвярну́цца, мног. паадваро́чвацца;
3. (откинуться) адхілі́цца, мног. паадхіля́цца, адхіну́цца, мног. паадхіна́цца;
4. перен. (от кого-, чего-л.) адвярну́цца, мног. паадваро́чвацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адкаса́цца, ‑аецца; зак.
1. Адвярнуцца, апусціцца (пра адзенне). Рукавы адкасаліся.
2. перан.; ад каго-чаго. Вызваліцца, пазбавіцца ад чаго‑н. дакучлівага, непатрэбнага; адчапіцца. [Ратушняк] баяўся заснуць, але, каб адкасаўся сон, трэба было злазіць з саней і ісці ззаду. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адхілі́цца, -хілю́ся, -хі́лішся, -хі́ліцца; зак.
1. Падацца ўбок, адвярнуцца.
Адхілілася кабета і выцерла заплаканыя вочы.
2. Адысці ад прамога маршруту, збіцца.
А. ўбок і заблудзіцца.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адгарнуцца, адсланіцца.
Заслона адхілілася.
4. перан. Перакінуць увагу на што-н. іншае.
Важна, каб не а. ад галоўнага.
|| незак. адхіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. адхіле́нне, -я, н.
А. ад нормы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адкі́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Адхіліцца, адваліцца назад тулавам.
А. на спінку крэсла.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптоўна адчыніцца, адпасці, адсунуцца ў бок.
Адкінуліся дзверцы.
Адкінуліся шторы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вярнуцца зноў, аднавіцца (пра хваробу).
Адкінулася гарачка.
4. перан. Перастаць цікавіцца, аддаліцца, адвярнуцца.
Адкінуліся кавалеры, засталася адна.
|| незак. адкі́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адваро́чвацца несов.
1. отвёртываться, отвора́чиваться;
2. отодвига́ться;
3. перен. отвора́чиваться;
1-3 см. адвярну́цца 1-3;
4. страд. отвора́чиваться; отвёртываться; отва́ливаться; см. адваро́чваць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адступі́цца, -туплю́ся, -ту́пішся, -ту́піцца; зак., ад каго-чаго (разм.).
1. Ступіўшы адзін або некалькі крокаў назад, убок, аддаліцца ад каго-, чаго-н.; адступіць.
А. некалькі крокаў ад брамы.
2. Саступіўшы ўбок, перастаць засланяць дарогу, святло.
Адступіўся ад акна.
3. перан. Адмовіцца ад чаго-н., перастаць адстойваць што-н.
А. ад сваіх намераў.
4. перан. Перастаць мець зносіны з кім-н., адвярнуцца ад каго-н.; адкаснуцца, адчапіцца.
Усе адступіліся ад яго.
Адступіся ты ўжо!
5. Адысці, аддаліцца ад першакрыніцы, ісціны і пад.
Не а. ад праўды ні на крок.
|| незак. адступа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
завярну́цца, ‑вярнуся, ‑вернешся, ‑вернецца; зак.
1. Тое, што і завярнуць (у 1 знач.); павярнуцца. Вецер завярнуўся з другога боку. □ Дзік спыніўся, задраў свой лыч, панюхаў паветра, глуха рохнуў і завярнуўся назад. Маўр.
2. Зрабіўшы паварот, змяніць становішча свайго цела; адвярнуцца. Разы два кінуў .. [Арон] поглядам на Ігнася і завярнуўся, стаў глядзець некуды. Мурашка.
3. Разм. Змяніць напрамак (пра дарогу, сцежку і пад.). Дарога завярнулася ўлева, выйшла к рэчцы. Чорны.
4. перан. Разм. Прыбыўшы ў якое‑н. месца, хутка пакінуць яго. — Пабыў [поп] у царкве, у сельсавеце, у клубе, паглядзеў, што тут не тыя людзі, што яму пасціць прыйдзецца, — завярнуўся і махнуў хто ведае куды. Шукае недзе прыстанішча. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)