абаро́на, -ы, ж.

1. гл. абараніць.

2. Сукупнасць сродкаў, неабходных для адпору ворагу.

Мацаваць абарону краіны.

3. Сістэма абарончых збудаванняў.

Прарваць абарону ворага.

4. Абарончы бок у судовым працэсе, у гульні.

Сведкі абароны.

Гуляць у абароне.

|| прым. абаро́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абво́д, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Лінія, паласа, праведзеная вакол чаго‑н.

2. Лінія ўмацаванняў вакол чаго‑н. Абарончы абвод.

3. звычайна мн. (абво́ды, ‑аў). Вонкавыя абрысы корпуса судна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абаро́на, ‑ы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. абараняць — абараніць і абараняцца — абараніцца.

2. Сукупнасць сродкаў, накіраваных на забеспячэнне краіны, народу ад нападу ворагаў. Абарона сацыялістычнай Айчыны ёсць свяшчэнны абавязак кожнага грамадзяніна СССР. Канстытуцыя СССР.

3. Сістэма абарончых збудаванняў. Прарваць абарону праціўніка. Участак абароны.

4. Абарончы бок у судовым працэсе, у гульні. Пярэчанне абароны. Гуляць у абароне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэ́готы ’драўляная пасудзіна ў выглядзе карыта, у якой мялі сукно’ (З нар. сл., Сл. Брэс.). Няясна. Магчыма, звязана з польск. rechot ’роў, напоўнены вадой’, бо першапачаткова для апрацоўкі сукна маглі выкарыстоўваць роў з вадой, а пазней ужо пасудзіну. Польскае слова Ліндэ выводзіць з франц. Rechaud de rempart ’абарончы вал; роў’ (Ліндэ, 5, 34). Магчымая семантычная паралель: польск., чэш. koryto ’рэчышча’ — карыта ’пасудзіна’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

оборони́тельный

1. абаро́нчы;

оборони́тельная та́ктика абаро́нчая та́ктыка;

2. (предназначенный для обороны) абаро́нны;

оборони́тельное сооруже́ние абаро́ннае збудава́нне;

оборони́тельный райо́н абаро́нны раён;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Перако́п ’роў з валам упоперак чаго-небудзь’ (Растарг.), піряко́п ’роў, канава’ (Бяльк.); рус. перекоп ’глыбокая канава з валам’, польск. przekop, przekopa, przykop(a) ’роў, канал; абарончы роў’, н.-луж. pśekop ’траншэя; роў’, в.-луж. překop ’тс’, чэш. příkop ’роў, канава, кювет’; славац. prekop ’тс’, славен. prekòp ’канал; роў’, серб.-харв. пре́коп ’папярочны роў, канава’ — больш позняе аддзеяслоўнае ўтварэнне з прасл. *per‑kopati ’перакапаць’, якое набыло розныя канкрэтныя значэнні ў паасобных мовах. Параўн. перэкопа́ць ’перакапаць, перарэзаць канавай’ (ТС). У балг. (изкоп) і макед. (ископ) — з іншай прэфіксацыяй.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бой (род. бо́ю) м.

I в разн. знач. бой;

абаро́нчы б. — оборони́тельный бой;

наступа́льны б. — наступа́тельный бой;

сустрэ́чны б. — встре́чный бой;

даць б. — дать бой;

прыня́ць б. — приня́ть бой;

узя́ць без бо́ю — взять без бо́я;

б. гадзі́нніка — бой часо́в;

у стрэ́льбы пра́вільны б. — у ружья́ пра́вильный бой;

б. бараба́на — бой бараба́на;

◊ бой-ба́ба — бой-ба́ба;

бо́ем спра́вы не нала́дзіш — посл. бо́ем де́ла не испра́вишь

II (битое стекло, посуда и т.п.) бой

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бой​I м.

1. бой, род. бо́ю м.;

оборони́тельный бой абаро́нчы бой;

наступа́тельный бой наступа́льны бой;

кла́ссовые бои́ кла́савыя баі́;

ввести́ в бой уве́сці ў бой;

дать бой даць бой;

приня́ть бой прыня́ць бой;

взять без бо́я узя́ць без бо́ю;

2. (сигнал ударами) бой, род. бо́ю м.;

бой часо́в бой гадзі́нніка;

бой бараба́на бой бараба́на;

3. (убой скота на мясо) забо́й, -бо́ю м., рэза́нне, -ння ср., зарэ́з, -зу м.; (свиней) кало́нне, -ння ср.;

◊

взять с бо́ю узя́ць з бо́ю;

бить сме́ртным бо́ем біць смяро́тным бо́ем.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)