Скандры́чыцца ‘памерці, здохнуць’ (Бяльк., Юрч. Вытв.), таксама сканды́чыць ‘звесці са свету, замарыць’, сканды́чыцца ‘кончыць жыццё ў муках’ (Нас.). Рус. смаг., бранск скандры́читься ‘акалець (памерці)’; параўн. таксама рус. пск., цвяр. кандрычить ‘біць’, смаг. ‘здзекавацца, мучыць’ (гл. кандрычка). Фасмер (3, 632) ставіць пытанне аб магчымай сувязі з кондрашка ‘апаплексічны ўдар’, якое, відаць, па прычыне табу ад уласнага імя Кондратий (Фасмер, 2, 310).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наканава́цца, ‑нуецца; зак.
Разм. Наперад, загадзя вырашыцца, абумовіцца, атрымаць пэўны кірунак. Адным словам, ва ўяўленнях.. [Настачкі] ужо выразна наканаваўся надзел свету ў часе на дзве палавіны: страшная мінуўшчына, калі яе яшчэ не было на свеце, і цяперашняе яе маленства. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
туля́цца несов.
1. скрыва́ться;
лю́дзі туля́ліся па ляса́х — лю́ди скрыва́лись в леса́х;
2. (быть бесприютным, бездомным) скита́ться, юти́ться;
т. па све́це — скита́ться по све́ту
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аналіза́тар, ‑а, м.
1. Прылада, пры дапамозе якой робіцца аналіз складаных рэчываў, з’яў і пад. Аналізатар газаў.
2. Сукупнасць органаў (органы пачуццяў, нервовыя шляхі і клеткі кары галаўнога мозгу), якія раскладаюць з’явы навакольнага свету на больш простыя элементы. Аналізатар святла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
светаразуме́нне, ‑я, н.
Кніжн. Разуменне свету; сукупнасць поглядаў на свет (у 1 знач.). Само сабой зразумела, што па-сапраўднаму разгледзець спадчыну такога паэта, як Купала, нельга без асэнсавання своеасаблівасці яго творчага метаду, прынцыпаў тыпізацыі жыццёвага матэрыялу, мастацкага светаадчування і светаразумення. Ярош.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́страб, ‑а, м.
Драпежная птушка сямейства ястрабіных з кароткай кручкаватай дзюбай і доўгімі вострымі кіпцюрамі, якая водзіцца ў лясах розных частак свету. У лесе жылі звяры і драпежныя птушкі: каршуны, совы, пугачы, ястрабы. Колас. Я бачыў, як ястраб галубку забіў. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вядо́мы I в разн. знач. изве́стный; (несомненный — ещё) заве́домый;
~мыя ўсяму́ све́ту падзе́і — изве́стные всему́ све́ту собы́тия;
в. маста́к — изве́стный худо́жник;
в. гульта́й — изве́стный (заве́домый) лентя́й;
◊ ~мая спра́ва (рэч) — в знач. вводн. сл. изве́стное де́ло;
у ~май ступе́ні — в изве́стной сте́пени
вядо́мы II ведо́мый;
в. самалёт — ведо́мый самолёт;
~мае ко́ла — ведо́мое колесо́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аргані́чны, -ая, -ае.
1. Які належыць да жывёльнага або расліннага свету, які мае адносіны да арганізмаў (у 1 знач.).
А. свет.
Арганічная прырода.
2. Які датычыцца ўнутранай будовы чалавека, яго органаў.
А. парок сэрца.
3. перан. Які датычыцца самой сутнасці чаго-н., карэнны, унутрана ўласцівы каму-н.
Арганічнае адзінства тэорыі і практыкі.
Арганічнае непрыманне.
○
Арганічная хімія — раздзел хіміі, які вывучае злучэнні, што змяшчаюць у сабе вуглярод.
|| наз. аргані́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэа́льнасць ж., в разн. знач. реа́льность;
р. прапано́вы — реа́льность предложе́ния;
аб’екты́ўная р. зне́шняга све́ту — филос. объекти́вная реа́льность вне́шнего ми́ра;
стра́ціць пачуццё ~ці — потеря́ть чу́вство реа́льности
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
міф, ‑а, м.
1. Старажытнае народнае паданне аб паходжанні свету і з’яў прыроды з фантастычнымі вобразамі багоў і легендарных герояў. Антычныя міфы.
2. перан. Нешта фантастычнае, неверагоднае; вымысел. Вялікая бітва пад Масквой у 1941 годзе развеяла міф аб непераможнасці гітлераўскіх войск. «Беларусь».
[Ад грэч. mýthos — паданне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)