рэжы́м, -у, м.
1. Дзяржаўны лад.
Дэмакратычны р.
Стары р.
2. Устаноўлены распарадак чаго-н.
Правільны р. харчавання.
Школьны р.
Р. эканоміі.
3. Умовы дзейнасці, працы, існавання чаго-н.
Працоўны р. машыны.
Р. рэек.
|| прым. рэжы́мны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спрацава́цца², -цу́юся, -цу́ешся, -цу́ецца; -цу́йся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Знасіцца ад працяглай работы (спец.).
Шасцярня ўжо спрацавалася.
2. Змучыцца, страціць сілы, здароўе ад цяжкай працы, стаміцца.
Спрацавалася за сваё жыццё.
|| наз. спрацо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тало́ча ’таўканіна; вялікі натоўп’ (Сцяшк.), тало́чыць ’удзельнічаць у супольнай працы’ (Сл. ПЗБ). Гл. талака 1, талачыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інтэнсіфіка́цыя, ‑і, ж.
Кніжн. Дзеянне паводле знач. дзеясл. інтэнсіфікаваць. Інтэнсіфікацыя працы. Інтэнсіфікацыя вытворчасці. Інтэнсіфікацыя сельскай гаспадаркі.
[Фр. intensification.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
механіза́цыя, ‑і, ж.
Аснашчэнне вытворчасці машынамі і механізмамі; замена ручной працы машынамі і механізмамі. Комплексная механізацыя.
[Ад грэч. mēchanē — машына.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умакрэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Мокры ад поту; спацелы. Там, умакрэлы ад працы, Сядзеш, бывала, паважна. Сіпакоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
п’я́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, п’я́вак, ж.
1. Прэснаводны чарвяк, які корміцца кроўю жывёл, прысмоктваючыся да іх цела.
Медыцынская п. (для кровапускання). Ставіць п’яўкі.
2. перан. Пра чалавека-прыстасавальніка, які жыве за кошт чужой працы, эксплуатуе іншых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Во́дпуск ’адпачынак, часовае вызваленне ад службы, працы’ (БРС, КТС). Запазычанне з рус. отпуск ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 148).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піхе́нь ’чалавек, якога трэба падштурхоўваць да справы, працы’ (Нас.). Да піхаць ’штурхаць’ (гл.). Параўн. таксама пех (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Твор ’прадукт творчай працы’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Гарэц.), твуор ’стварэнне; істота’ (Арх. Федар.). Параўн. укр. твір ’прадукт творчай працы’, стараж.-рус. творъ ’выгляд’, польск. twór ’прадукт творчай працы’, ’стварэнне, жывая істота’, чэш., славац. tvor ’стварэнне; выраб’, славен. tvȏr ’утварэнне, нарыў’, серб.-харв. тво̑р ’пластыр з бялка на рану’, ст.-слав. творъ ’праца; чын’. Прасл. *tvorъ ’стварэнне, фармаванне, вытворчасць’, аддзеяслоўны назоўнік ад *tvoriti (гл. тварыць 1), першапачаткова назва працэсу з наступнай канкрэтызацыяй (Борысь, 657; Бязлай, 3, 253); інакш і менш верагодна *tvoriti ад *tvorъ/*tvarъ, гл. ЕСУМ, 5, 533.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)