Нюрча́ць ’бурчаць’ (брасл., Сл. ПЗБ). Магчыма, кантактная кантамінацыя бурчаць × літ. niurnė́ti ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ню́шчыць ’муркаць’ (брасл., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка, з літ. niäukseti ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Патры́сціць ’пакрышыць, падрабніць, пашчыпаць’ (Гарэц.). Балтызм. Параўн. літ. triūsti, triuseti ’абломвацца, крышыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пахадзі́цца ’пабыць у злучцы’ (Касп.). Калька з літ. pa‑si‑ eiłi ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́дзякала ’ануча для гаршкоў’ (Сцяшк. Сл.). Магчыма, да літ. padėklas ’падстаўка, падкладка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
До́ля. Рус. до́ля, укр. до́ля, польск. dola, славац. doľa, балг. доля. Прасл. дыял. *dolʼa ’тс’. Звычайна звязваецца з і.-е. *del‑ ’аддзяляць і да т. п.’ (Слаўскі, 1, 154–155; Бернекер, 1, 209; Траўтман, 44) і параўноваецца з літ. dalìs ’частка, доля’, dalýti ’дзяліць’, усх.-літ. dalià ’частка’, ст.-інд. dalam ’частка, кавалак’ і г. д. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 526. Мартынаў (Лекс. балтызмы, 26–27) лічыць, што доля (бел., укр. і польск. лексемы) — гэта рэзультат пранікнення літ. (усх.-балт.) dalià (г. зн. запазычанне). Паводле Мартынава, даказаць прасл. характар гэтай лексемы цяжка, тым больш што яна не этымалагізуецца на слав. глебе, а літ. dalìs, dalià суадносіцца з дзеясловам dalýti, dalinti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Басты́сь здаровы, ні на што няздатны хлопец, бадзяга’ (Касп.). Няяснае слова (як і большасць экспрэсіўных слоў наогул). Можна меркаваць, што гэта нейкае ўтварэнне («экспрэсіўны» суфікс ‑с‑), звязанае з басця́цца (з літ. мовы) ’бадзяцца’ (гл.), басця́ка ’бадзяга’ і з байстру́к, бастру́к. Параўн. яшчэ літ. bastū̃nas ’бадзяга’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Журэ́ць ’разгарацца’ (Сл. паўн.-зах.). Відаць, кантамінацыя жураць 1 (жураць) і літ. žiorúoti ’тлець, іскрыцца, разгарацца’, на якое ўказвае Сл. паўн.-зах. (2, 160), паколькі слав. хутчэй не дае значэння ’разгарацца’. Літ. слова Фрэнкель (1312) узводзіць да žarà ’зара’, якое суадносіцца са слав. зара.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жэ́гіні, жэ́гі, іжэ́гіні, жэйгіні, жагіны ’прыстасаванне для сушкі снапоў і г. д.’ (брасл., дрысен., шаркоўшч., міёр., ДАБМ, к. 234, каментарыі 789). З літ. žaginỹs, дыял. žẽginis, žagỹs, žaiginỹs ’тс’ (лат. žeginis < літ.). Маркунас–Відугірыс, Liet. kalb. klaus., 8, 233; Урбуціс, Baltistica, V (1), 60.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лэмзаць 1 ’балбатаць, малоць языком’, ’гаварыць абы што’ (астрав., Сцяшк. Сл.; шальч., Сл. ПЗБ). Запазычана з літ. lem̃zyti ’вярзці, гаварыць абы-што’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 2, 700).
Лэмзаць 2 ’аблізваць языком’, ’спрабаваць скубці траву (аб карове)’ (драг. Сл. ПЗБ). Балтызм, параўн. літ. lémžti ’лізаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)