Verbum

е́рась, ‑і, ж.

1. Рэлігійная плынь, варожая догматам пануючай рэлігіі. Барацьба з ерассю. □ Беларускія кніжнікі XVI–XVII стст. перакладалі рэлігійныя творы на «простую»мову, але з аглядкай — не нарабіць бы памылак, не адысці б ад царкоўных канонаў, не ўпасці б у ерась. Шакун. // перан. Разм. Адступленне ад агульнапрынятых правіл, палажэнняў. Абвінаваціць у ерасі.

2. перан. Разм. Бязглуздзіца, лухта. Несці ерась.

[Ад грэч. háiresis — секта.]

закра́сціся, ‑крадуся, ‑крадзешся, ‑крадзецца; пр. закраўся, ‑лася; зак.

1. Непрыкметна, крадком пранікнуць куды‑н. Злодзей закраўся ў дом.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Непрыкметна, мімаволі ўзнікнуць, з’явіцца (аб думках, пачуццях). Смутная здагадка закралася Любе ў сэрца. Васілевіч. — Прывыкнеш, Колька! — спрабаваў супакоіць таварыша Ігнась, але ў словах яго не было шчырасці: сум па дому закраўся і ў яго душу. Чарнышэвіч.

замкну́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад замкнуць.

2. у знач. прым. Адасоблены, не наступны для іншых. [Героі апавяданняў Бядулі] вядуць пераважна замкнутае жыццё, мужна пераносяць крыўды, але не жадаюць скарыцца. Кучар. // Маўклівы, спрытны. Замкнуты характар. □ Пасля свайго жахлівага маленства Марына расла замкнутай, крыху дзікаватай. Грамовіч.

3. у знач. прым. Які змыкаецца, злучаецца канцамі. Замкнутая крывая. Замкнуты электрычны ланцуг. Замкнутая ломаная лінія.

заспако́іцца, ‑коюся, ‑коішся, ‑коіцца; зак.

Суняць свой неспакой, хваляванне, узбуджанасць; супакоіцца. Успамінаючы ўчарашнія Казюковы пагрозы, Каетан Гумоўскі ніяк не мог заспакоіцца. Броўка. Конь паставіў вушы, высока падняў галаву, але зараз жа заспакоіўся і захрумстаў траву. Колас. // на чым і без дап. Разм. Задаволіцца дасягнутым; стаць бестурботным, абыякавым. Заспакоіцца на дасягнутым. □ Мы вельмі заспакоіліся за часы вучобы, ад жыцця адарваліся. Галавач.

зая́длы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Які надта прыахвоціўся да чаго‑н.; заўзяты. Заядлы курэц. Заядлы танцор. □ Тутэйшых заядлых паляўнічых было мала, і качак, можна сказаць, амаль ніхто не турбаваў. Лупсякоў.

2. Які вядзецца, выконваецца з асаблівай упартасцю, напорыстасцю; зацяты. Заядлая спрэчка. Заядлая барацьба. □ Джэк .. кідаўся ўперад на мужчын з заядлым брэхам. Крапіва.

3. Злосны, задзірысты. Заядлы чалавек. □ Маеўскія сабакі малыя, але заядлыя. Карпюк.

збоч,

Разм.

1. прысл. Тое, што і збоку (у 1 знач.); побач, паблізу. [Груша] ледзь не стукалася сваім голлем у шыбіны, але расла яна трохі збоч, злева, і не замінала глядзець. Чыгрынаў. Абедзве кашулі ляжалі ля Міхася: новая — збоч, а старая крыху далей. Савіцкі.

2. прыназ. з Р. Побач з кім‑, чым‑н., каля каго‑, чаго‑н. Збоч дарогі весела патрэсквае вогнішча. Асіпенка.

згале́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Голы, апусцелы (пра дрэвы, нівы і пад.). Дзе-нідзе трапляліся цэлыя дзялянкі зусім згалелых дрэў, і лес сумна хваляваў пустэчай. Мележ. Згадай гэты дзень залаты, што над пушчай, згалелымі пожнямі рассыпаў залатыя лісты. Дубоўка.

2. перан. Вельмі бедны, збяднелы. Нялёгка было згалеламу шляхцюку служыць сярод багатай знаці, але к трыццаці гадам і ён стаў паручнікам. С. Александровіч.

згатава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.

Зварыць, прыгатаваць (пра ежу). [Бабка Наста] шчыльна пазавешвала вокны, разлажыла на прыпечку агонь, каб згатаваць вячэру неспадзяваным гасцям. Колас. Кухары хацелі згатаваць суп, а атрымалася каша. Але ўсё роўна елі са смакам. Жычка. // Закіпяціць (пра ваду). — Кінь, галубок. Мы табе лугавых смолак назбіраем, чаборыку. Вось бабка Вікця нам к вечару на тым чаборыку чаю згатуе. Даніленка.

згрэ́бціся і зграбці́ся, зграбуся, зграбешся, зграбецца; зграбёмся, зграбяцеся; пр. згробся, згрэблася і зграблася, згрэблася і зграблося; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аказацца сабраным, прыбраным у выніку зграбання. Будзе трохі і сум пракідацца, але гэта таму, што скосіцца луг, зграбецца ў .. копы і больш ужо не будзе гэткай слаўнай работы. Нікановіч.

2. Дасягнуць зладжаных дзеянняў у сумесным веславанні. Весляры згрэбліся.

знаёміць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; незак., каго-што.

1. Рабіць знаёмым каму‑н.; прадстаўляць аднаго другому (другім). Паходня на гэты раз ахвотна знаёміў Зараніка з людзьмі, шмат паказваў і расказваў, але асаблівай прыязнасці да сябе Заранік не адчуваў. Хадкевіч.

2. з чым. Даваць каму‑н. звесткі аб чым‑н. Знаёміць з рашэннямі партыі. Знаёміць з творчасцю пісьменніка. Знаёміць экскурсантаў з экспанатамі музея.