трасу́ха, ‑і, ДМ ‑сусе, ж.

Абл. Ліхаманка. І тут раптам Даніла ўсхапіўся з ложка. Ён увесь дрыжаў, яго калаціла трасуха. Каліна.

•••

Полька-трасуха — беларускі народны танец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэст, ‑а, М ‑сце, м.

Спец. Стандартнае заданне, якое прымяняецца ў псіхалогіі і педагогіцы для вызначэння разумовых здольнасцей, схільнасцей, валявых якасцей чалавека і іншых бакоў яго асобы.

[Англ. test — даследаванне, выпрабаванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удву́х, прысл.

У колькасці двух мужчын. Віця папрасіў, каб з ім адпусцілі і Федзю. — У яго нікога няма. А так мы з’ездзім разам, удвух будзе весялей... Нядзведскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ула́сніцкі, ‑ая, ‑ае.

Уласцівы ўласніку (у 2 знач.). Уласніцкая псіхалогія. □ Пафас аповесці — у неадольнасці новага, яго перамове над уласніцкай філасофіяй, эгаістычнай мараллю. «Полымя». // Звязаны з прыватнаю ўласнасцю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уту́льна,

1. Прысл. да утульны.

2. безас. у знач. вык. Аб наяўнасці ўтульнасці. Домік невялікі, але дагледжаны, як лялька. У чатырох пакоях яго ўтульна, цёпла, светла. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цяку́чка, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.

Разм. Дробныя штодзённыя справы, якія засланяюць галоўныя, асноўныя. У Валынца патрабавалі розныя даведкі, дакладныя запіскі, справаздачы, і цякучка заядала яго. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чараві́чкі, ‑аў; адз. чаравічак, ‑чка, м.

Памянш. да чаравікі. З гары было бегчы лёгка, і здавалася, што ўвесь час яго ножкі ў чырвоных чаравічках астаюцца ззаду. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́гель, ‑ю, м.

Кусцісты шэры лішайнік, які служыць асноўным кормам для паўночных аленяў зімой; аленевы мох. Адкопваюць [алені] з-пад снегу капытамі мох-ягель і ядуць яго. Бяганская.

[Саамск. jiegel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яхі́днічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Злосна іранізаваць, з’едліва насміхацца з каго‑н. [Надзя:] — Скалячы зубы, Хвядос будзе яхіднічаць, гігікаць, а ты мусіш выслухоўваць яго, цярпець. М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Плаку́н-трава́ ’від чальчаку (відаць, вербалісты). Lythrum salicaria L.’ (ТС; Ласт.). Да пла́каць і трава́ (гл.), параўн. іншую назву — слёзнік. Паводле Кісялеўскага (Аб некат. асабл., 30), назва звязана з павер’ямі: ад яго плачуць ведзьмы і чэрці (Ласт., 799); ён плача, калі ў чалавека журба (ТС) і інш. Тэрмін узнік пад уплывам украінскай і рускай моў, дзе ён больш распаўсюджаны, параўн. укр. плаку́н ’тс’, рус. плаку́н‑трава́ — гэтак названа шмат раслін: белы гарлачык, святаяннік, скабіёза, драсён звычайны, баркун белы, касач сібірскі, скрыпень вузкалісты і чатырохгранны, аер, ядрушка, валяр’ян, большасць з іх — вільгацелюбівыя, што датычыць святаянніка (Hypericum L.), то паводле павер’я, яго крывава-чырвоны сок прымушае плакаць нячыстую сілу (Фасмер, 3, 272–273); сюды ж і балг. плаку́н ’чальчак’ (запазычана з рус.?, гл. БЕР, 5, 299).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)