ціскі́, -о́ў.
1. Прыстасаванне для заціску і трымання прадмета пры яго апрацоўцы.
2. перан. Тое, што пазбаўляе свабоды дзеяння, ставіць у цяжкае, бязвыхаднае становішча.
◊
Узяць у ціскі —
1) прыгнятаючы, поўнасцю падпарадкаваць сабе;
2) пра двухбаковы ахоп войск праціўніка.
|| прым. ціско́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цяп, выкл. (разм.).
1. Ужыв. гукапераймальна для абазначэння рэзкіх удараў па чым-н. цвёрдым (пры сячэнні).
2. у знач. вык. Ужыв. ў знач. дзеясл. цяпаць—цяпнуць.
Цяп за руку.
◊
Цяп-ляп — ужыв. для абазначэння хуткага, але неахайнага выканання работы; абы-як.
Цяп-ляп і гатова.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эмпіры́зм, -у, м.
1. Філасофскі кірунак, які прызнае пачуццёвае ўспрыманне і вопыт адзінай крыніцай пазнання і недаацэньвае значэнне паняццяў, тэарэтычных абагульненняў пры вывучэнні асобных фактаў, з’яў.
2. Даследчы метад, заснаваны на апісанні фактаў, без далейшых заключэнняў і тэарэтычных абагульненняў (кніжн.).
|| прым. эмпіры́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эўры́стыка, -і, ДМ -тыцы, ж. (спец.).
1. Сукупнасць даследчых метадаў, якія выкарыстоўваюцца для адкрыцця раней невядомага.
2. Метад навучання пры дапамозе навадных пытанняў, дыялогаў, які стымулюе ў вучняў развіццё актыўнага пошуку рашэнняў, а таксама тэорыя такой методыкі.
|| прым. эўрысты́чны, -ая, -ае.
Эўрыстычныя метады навучання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кампаратыві́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Спецыяліст у галіне параўнальна-гістарычнага мовазнаўства; той, хто карыстаецца параўнальным метадам пры вывучэнні блізкароднасных моў і тэорыі літаратуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канстатава́цца, ‑туецца; незак.
1. Устанаўлівацца, адзначацца. Пры гэтай праверцы канстатаваліся факты нядобраякаснага выканання работ на ўжо гатовых аб’ектах. «Звязда».
2. Зал. да канстатаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дба́лы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і дбайны. Антось наш дбалы, акуратны, А пры рабоце які здатны! Што ні замысліць, то ўсё зробіць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачэ́рпнуцца, ‑нецца і зачарпну́цца, ‑нецца; зак.
Разм. Набрацца пры чэрпанні (аб чым‑н. вадкім, сыпкім). Зачэрпнулася поўнае вядро вады. Зачарпнулася пяску ў чаравікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́гер, ‑а, м.
Землясосны снарад, які служыць для вымання зямлі пры паглыбленні дна рэк і пад. [Аксана:] — Мы сёння ўпершыню спрабавалі багер Віланда. Галавач.
[Ад гал. bagger — гразь.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баскетбо́л, ‑а, м.
Камандная спартыўная гульня, пры якой кожная каманда імкнецца закінуць рукамі мяч у падвешаны на слупе кошык (кольца з сеткай) праціўніка.
[Англ. basket-ball.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)