тайм-а́ўт, ‑а, М ‑аўце, м.

У спартыўных гульнях (баскетболе і пад.) — прадугледжаны правіламі перапынак у гульні па просьбе каманды або яе трэнера.

[Англ. time out.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пат¹, -а, М па́це, мн. -ы, -аў, м.

Становішча ў шахматнай гульні, калі адзін з ігракоў не можа зрабіць ходу, не падставіўшы пад удар свайго караля; партыя лічыцца нічыёй.

|| прым. па́тавы, -ая, -ае.

Патавая сітуацыя (таксама перан.: бязвыхаднае становішча).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бі́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Тое, што і біта.

2. У картачнай гульні — карты, узятыя большай або казырнай картай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ня́ньчын, ‑а.

Які мае адносіны да нянькі, належыць няньцы. Няньчына хустка. □ Да няньчыных казак далучыліся народныя песні і гульні — натуральная жывая сялянская паэзія. Шырма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэ́нісны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да тэніса, звязаны з гульнёй у тэніс. Тэнісныя спаборніцтвы. // Прызначаны для гульні ў тэніс. Тэнісная ракетка. Тэнісная пляцоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жму́ркі ’назва гульні’ (ТСБМ; гродз., Нар. словаўтв., 256), жму́ркі, зму́ркі ’частаванне на другі, трэці дзень пасля хрэсьбін’ (пухав., бярэз., Жд.). Рус. жму́рки ’назва гульні’, смал. ’нябожчыкі’, укр. жму́рки ’(назва гульні’, польск. żmurki ’тс’, чэш. žmukaná, уст. žmukačka ’тс’, славац. žmúračka, уст. разм. žmurky, серб.-харв. жму́рка, жму́ра, жми́ра ’назва гульні’. Відаць, яшчэ прасл. аддзеяслоўны назоўнік (гл. жмурыць) з суфіксам ‑ък‑, аформлены па мн. л.; на старажытнасць можа ўказваць не толькі агульнаслав. пашырэнне, але і выкарыстанне ў якасці назвы абраду, хаця і гульня можа адносіцца да старажытных.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абаро́на, -ы, ж.

1. гл. абараніць.

2. Сукупнасць сродкаў, неабходных для адпору ворагу.

Мацаваць абарону краіны.

3. Сістэма абарончых збудаванняў.

Прарваць абарону ворага.

4. Абарончы бок у судовым працэсе, у гульні.

Сведкі абароны.

Гуляць у абароне.

|| прым. абаро́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фальш, -у, м.

1. Падман, ашуканства, а таксама падробка.

Ф. у гульні ў карты.

Купіла не залатую рэч, а ф.

2. Адсутнасць натуральнасці, няшчырасць, неадпаведнасць праўдзе.

У гутарцы чуўся ф.

Штучнасць і ф. рамана.

3. Пра спеў: недакладнасць у выкананні, скажэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ша́йба, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Падкладка пад гайку ці плешку шрубы ў выглядзе плоскага металічнага кольца.

2. Невялікі цяжкі гумавы дыск, які ўжыв. пры гульні ў хакей.

Шайбу! (вокліч хакейных балельшчыкаў, якія падахвочваюць ігракоў).

|| прым. ша́йбавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шальмава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; -мава́ны; незак. (разм.).

1. каго (што). Ганьбаваць, знеслаўляць.

Ш. сумленнага чалавека.

2. Весці сябе несумленна ў якой-н. справе; хітрыць.

Ш. у картачнай гульні.

|| зак. ашальмава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; -мава́ны.

|| наз. шальмава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)