паапуска́ць сов. (о многом)
1. опусти́ть;
2. (наклонить) опусти́ть; склони́ть; (голову — ещё) пону́рить; (бессильно) урони́ть; (взгляд — ещё) поту́пить;
3. (в жидкость, газ и т.п.) опусти́ть, погрузи́ть;
4. опусти́ть, пропусти́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́мпа 1, ‑ы, ж.
Прыстасаванне, якім пампуюць вадкасць або газ; насос. Матор помпы ўключаны, шланг укідаюць у студню, і вось — струмень вады, ператвораны ў страшную сілу, уразаецца ў полымя... Брыль.
по́мпа 2,
Непраўдзівая, паказная пышнасць. [Слаўка:] — Навошта ўся гэтая помпа, з якой вы праводзіце нарады камандзіраў партызанскіх груп? Новікаў. Адкрыццё бальніцы ў свой час адбывалася з вялікай помпай, аб ім многа пісалі. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Газні́к газні̑ца ’газоўка’ (БРС), газні́ца (Шат., Бяльк., Касп., Др.-Падб., Яруш., Гарэц., Інстр. I), газу́лька (Шат.). Утварэнне ад газа (гл.), але дэталі гісторыі гэтых слоў пакуль што не зусім ясныя. Можна меркаваць, што гісторыя іх узнікнення і пашырэння на ўсх.-слав. тэрыторыі досыць складаная. Аб гэтым сведчыць тое, што падобныя словы ёсць ва ўкр. мове. Так у Грынчанкі з розных месц Украіны адзначаецца: газни́к, газни́ця, га́сни́к, га́сни́ця ’газоўка’. Вельмі цікавым з’яўляецца і тое, што падобных слоў няма ў польск. гаворках (гл. у Карловіча), але ў рус. ёсць га́сник, га́сни́ца ’газоўка’ (гл. СРНГ, 6, 151–152), га́зник ’тс’ (там жа, 94), як і гас > газ ’газа’ (там жа, 93–94, 150).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расшы́рыцца, ‑рыцца; зак.
1. Стаць больш шырокім. Вочы расшырыліся. □ І круг расшырыўся, адступілі людзі, прыціснуліся да сцен. Шамякін. [Багдан] пацягнуў яшчэ раз з усёй сілы — шчыліна крыху расшырылася, а далей вароты не ішлі, былі за нешта прывязаны. Кулакоўскі. // Спец. Павялічыцца ў аб’ёме. Газ ад награвання расшырыўся.
2. Павялічыцца колькасна, у аб’ёме; стаць больш моцным, буйным. Завод расшырыўся. Вытворчасць расшырылася.
3. Стаць больш поўным, больш рознабаковым; паглыбіцца. Расшырылася тэматыка газеты. Кругагляд расшырыўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́дзеліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.
1. Вылучыць з агульнай масы для якой‑н. мэты. Выдзеліць падводы для вывазкі дроў. Выдзеліць звеннявых. // Адзначыць якім‑н. чынам. Выдзеліць асноўную думку. □ Косця быў першы, каго Марынка тут нейкім чынам выдзеліла з астатніх. Шыцік.
2. Аддаць у карыстанне. Выдзеліць сыну частку маёмасці. □ Праўленне калгаса выдзеліла.. [Нямку] хатку ля канюшні. Кулакоўскі.
3. Вывесці на паверхню (з арганізма, са свайго саставу). Выдзеліць пот. Выдзеліць вуглякіслы газ. Выдзеліць цяпло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́ма, прысл.
1. Дзіка, роспачна (крычаць, галасіць, раўці і пад.). — Давай грошы! Аддай мае грошы! — нема крычаў Яўхім. Колас. [Дзядзька Вінцук:] — Хворыя паўскоквалі з ложкаў і нема крычалі. Машара. Пакараў даў газ, прытрымаў тармазы, і рухавік нема завыў, а потым з неймавернай сілай ірванулася пад самалёт роўным шэрым палатном узлётная паласа. Алешка.
2. Моўчкі, без слоў. Людзі стаялі і нема дзівіліся на цяжкую салдацкую працу. Лынькоў. [Цётка Марыля] не галасіла, як старая маці, а енчыла нема, без слоў. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ліўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да паліва; які выкарыстоўваецца як паліва. Паліўны газ. // Прызначаны для падачы, перавозкі, захоўвання паліва. Паліўны бак. Паліўны склад. // Які мае адносіны да вытворчасці, здабычы паліва. Паліўная прамысловасць.
2. Разм. Прыгодны для таго, каб паліць (пра дровы, печ і пад.). Паліўная печ.
паліўны́, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае адносіны да паліўкі. Паліўное земляробства. Паліўны сезон. // Прызначаны для паліўкі. Паліўныя жалабы. // Які мае патрэбу ў паліўцы. Паліўныя культуры. Паліўныя землі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перада́цца, ‑дасца; зак., каму.
Перайсці ад каго‑н. каму‑н. (пра настрой, пачуцці і пад.). Вясёлы настрой камандзіра перадаўся і салдатам. Шамякін. Выехаўшы за горад, Анісімаў націснуў на газ, і машына, нібы ёй перадалася нецярплівасць гаспадара, стралой паімчалася па роўнай, асфальтаванай дарозе. Шахавец. // Распаўсюдзіцца, стаць вядомым. Ці то Аўдоля не ўмоўчала і каму-небудзь пад вялікім сакрэтам шапянула, ці то яно з воласці як перадалося ў вёску, але пайшла такая гаворка [пра дэзерціраў] па сяле. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апуска́ць несов.
1. опуска́ть; см. апусці́ць 1;
2. (наклонять) опуска́ть; склоня́ть; (голову — ещё) пону́ривать; (бессильно) роня́ть; (глаза — ещё) потупля́ть;
3. (помещать в жидкость, газ и т.п.) опуска́ть, погружа́ть;
4. (ослаблять уход) забра́сывать;
5. (делать пропуск) опуска́ть, пропуска́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фы́ркнуть сов.
1. (с шумом выпустить воздух из ноздрей) пы́рхнуць, фы́ркнуць; чмы́хнуць;
2. (произвести звук носом, губами, смеясь) разг. фы́ркнуць, пы́рхнуць;
3. (выпустить с шумом воздух, пар, газ) пы́хкнуць, фы́ркнуць;
4. перен. (выразить недовольство), разг. фы́ркнуць, чмы́хнуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)