фотасі́нтэз, ‑у, м.

Працэс утварэння зялёнымі раслінамі арганічнага рэчыва з вуглякіслага газу і вады пры дапамозе светлавой энергіі, якая паглынаецца хларафілам.

[Ад грэч. phos, phōtós — святло і synthesis — спалучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шар-зо́нд, шара-зонда, М (аб) шары-зондзе, м.

Напоўнены вадародам шар для даследаванняў высокіх слаёў атмасферы пры дапамозе аўтаматычных прыбораў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шлакаві́к, ‑а, м.

Спец. Спецыяльная камера ў ніжняй частцы мартэнаўскай печы, куды пры плаўцы руды збіраецца пыл і дробныя часцінкі шлаку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экстра́кцыя, ‑і, ж.

Спец.

1. Аперацыя выдалення зуба.

2. Раздзяленне цвёрдых ці вадкіх сумесей пры дапамозе апрацоўкі іх рознымі растваральнікамі; экстрагаванне.

[Ад лац. extractio — выцягванне, здабыванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электратэрмі́я, ‑і, ж.

Галіна электратэхнікі, якая ахоплівае выкарыстанне электраэнергіі для награвання і расплаўлення розных рэчываў пры праходжанні праз іх электрычнага току.

[Ад слова электра... і грэч. thérmē — цеплата, цеплыня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адно́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Які вызначаецца пры супастаўленні, параўнанні з чым‑н.; рэальны, правільны толькі пры пэўных умовах. Абсалютная і адносная ісціна. □ [Заранік:] — А наконт глухамані, дык гэта разуменне адноснае: не такія мясціны ў нас ператвараюцца, ды так шпарка, што, прыехаўшы туды сёння, вы не пазнаеце, што было там учора. Хадкевіч. // Прыкметны толькі пры супастаўленні з чым‑н. менш значным, адчувальным; параўнальна невялікі. Але генерал.. меў рацыю: гэта было адноснае зацішша. Мележ.

2. У граматыцы — які паказвае адносіны да чаго‑н., між чым‑н. Адносны прыметнік. Адносны займеннік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

губля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.

1. Прападаць, знікаць.

Дробныя рэчы часта губляюцца.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рабіцца непрыметным, нябачным.

Сцежка гублялася ў бярэзніку.

3. перан. Траціць самавалоданне, хвалявацца.

Ён не губляўся ні пры якіх абставінах.

|| зак. згубі́цца, згублю́ся, згу́бішся, згу́біцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дуэ́ль, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Паядынак дзвюх асоб пры секунданце з выкарыстаннем зброі як спосаб адстойвання годнасці і асабістага гонару.

Выклікаць на д.

Забіты на дуэлі.

2. перан. Барацьба, спаборніцтва двух бакоў.

Шахматная д.

Артылерыйская д. (перастрэлка).

|| прым. дуэ́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

напатка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Ідучы, едучы, сустрэцца з кім-н., трапіцца каму-н. насустрач.

Па дарозе яму напаткаўся паляўнічы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сустрэцца, трапіцца пры чытанні, у рабоце і пад.

У кнізе нечакана напаткаліся цікавыя звесткі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наўсця́ж, прысл. і прыназ. (разм.).

1. прысл. Ва ўсю даўжыню чаго-н.

Н. кладуцца пракосы.

2. прысл. Ва ўсіх напрамках, навокал.

Н. праляглі дарогі.

3. прыназ. з Р. Ужыв. пры ўказанні на прадмет, уздоўж якога што-н. размяшчаецца, рухаецца.

Ісці н. дарогі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)