адранцве́лы, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца ў стане адранцвення. // Які страціў адчувальнасць; знямелы, здранцвелы, адзеравянелы. Коля тым часам прывязаў каня да маладой сасонкі, а сам пачаў тупаць па дарозе, размінаючы адранцвелыя ногі. Якімовіч. Уплёўшыся за .. [вяроўку] адранцвелымі пальцамі, Ігнась разгойдваў язык звана. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намало́ць, ‑мялю, ‑мелеш, ‑меле; зак., чаго.
1. Размалоць нейкую колькасць чаго‑н. Намалоць мех пшаніцы. Намалоць мукі.
2. перан.; і без дап. Разм. Нагаварыць многа лішняга, пустога; набалбатаць. [Клемс:] — Вось намалола, каб табе язык прысох! І чаго ты толькі бурчыш? Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неўраўнава́жаны, ‑ая, ‑ае.
Якому не ўласціва душэўная раўнавага; які лёгка паддаецца настрою. [Шыковіча добра ведаў, што .. [Галіна Адамаўна] зусім не такая спакойная, што яна ў дзесяць разоў больш нервовая, чым яго жонка. Неўраўнаважаная, раўнівая... Шамякін. Мікіта быў чалавек неўраўнаважаны, гарачы, не ўмеў трымаць язык за зубамі. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прымірэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыміраць — прымірыць і прымірацца — прымірыцца (у 1 знач.).
2. Стан паводле дзеясл. прымірацца — прымірыцца (у 2 знач.). Язык .. [Чыкілевіча] казаў аб прымірэнні з горкаю доляю, а мыслі напружана шукалі спосабу самай жорсткай помсты. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павярну́цца, ‑вярнуся, ‑вернешся, ‑вернецца; зак.
1. Зрабіўшы паварот, змяніць сваё становішча. Павярнуцца кругом. □ [Насця] рэзка павярнулася і, не азіраючыся, хутка пайшла па вуліцы. Мележ. Павярнуўся рычаг, паравоз абарваў свой бег. Лынькоў.
2. перан. Змяніцца, атрымаць нечаканае развіццё. Справа павярнулася так, як не чакаў сам Пракоп. Ермаловіч. [Ірына Віктараўна] і ўявіць сабе не магла — ні дома, ні ў дарозе, — што так павернецца ўсё. Пальчэўскі.
3. Разм. Нядоўга пабыць, прабыць дзе‑н. Дзе толькі павернецца Дабрэня, там знікае сум і чуцен смех. Гурскі. Над урокамі Алесь сядзеў мала: трохі павернецца ў хаце і — ходу на вуліцу. С. Александровіч.
4. Разм. Зрабіць што‑н., управіцца з чым‑н. Павярнулася гаспадыня каля печы — і аладкі на стале. □ [Яўген:] — Нашы пакуль надумаюць ды пакуль павернуцца... У іх усё па чарзе ды памалу... Карпаў.
•••
Павярнуцца спінай да каго-чаго — выказаць абыякавасць, знявагу; перастаць звяртаць увагу на каго‑, што‑н.
Як толькі язык павярнуўся; язык не павернецца (не павярнуўся) гл. язык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таўко́та ’таўкатня’ (Ян.). Да таўкаць (гл.), утварэнне з суф. от‑а, для якога мяркуецца польскае паходжанне (Пацюпа ў Станкевіч, Язык, 1171), што па лінгвагеаграфічных прычынах малаверагодна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тру́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак., што.
Разм. Стамляць, натруджваць да болю працяглай працай, хадой і пад. Каб не трудзіць ногі, дзед Хвядос сеў на мурог. Бажко. [Акцызнік:] — З табой я, відаць, балбачу ўхаластую... Падвярнуў шыю, як бугай... З табой гаварыць... Язык толькі труджу. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жэст м., прям., перен. жест;
мо́ва жэ́стаў — язы́к же́стов;
гэ́та ўсяго́ то́лькі ж. — э́то всего́ лишь жест
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
літарату́рны в разн. знач. литерату́рный;
~ная мо́ва — литерату́рный язы́к;
л. вы́раз — литерату́рное выраже́ние;
~ная спа́дчына — литерату́рное насле́дие
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
суко́нны в разн. знач. суко́нный;
~нная ткані́на — суко́нная ткань;
~нная фа́брыка — суко́нная фа́брика;
◊ ~нная мо́ва — суко́нный язы́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)