кра́жа, ‑ы, ж.

Тое, што і крадзеж. Злавіць на кражы. □ Узяць што-небудзь у лесе або ў пана ў нас на вёсцы кражай не лічылася. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Агада́ць ’здабыць, прыпасці’ (Сцяшк. МГ), ’набыць, купіць, узяць напавер’ (КЭС, лаг.), гл. гадаць. Параўн. рус. загодя ’загадзя’. Развіццё семантыкі наступнае: ’загадаць, гадаць’ — ’загадаць, каб было зроблена’. Прэфіксальны элемент у форме агадаць адчуваецца на семантыцы віду (агадаць — гадаць), таму а‑ не пратэтычнае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

замеча́ние ср. заўва́га, -гі ж.; заме́тка ж.;

◊

брать (взять) на замеча́ние браць (узя́ць) на заме́тку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

после́днее сущ. апо́шняе, -няга ср.;

боро́ться до после́днего змага́цца да апо́шняга;

взять после́днее узя́ць апо́шняе;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стра́жа уст. ва́рта, -ты ж.;

на стра́же на ва́рце;

взять под стра́жу узя́ць пад ва́рту.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ши́ворот разг. каўне́р, -няра́ м.;

взять кого́-л. за ши́ворот узя́ць каго́-не́будзь за каўне́р.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ка́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м. (разм.) Задняя частка шыі ў жывёлы і чалавека.

◊

Браць (узяць) за карак — прыцягнуць да адказнасці.

Гнаць у карак — прымушаць хутка рабіць што-н., падганяць.

Сядзець на карку — быць на ўтрыманні ў каго-н., жыць на чые-н. сродкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

казыро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.

1. Цвёрдая частка ў галаўным уборы, якая выступае над ілбом; брыль.

2. Невялікі навес у чым-н., над чым-н.

К. пад’езда.

◊

Браць (узяць) пад казырок — аддаць чэсць, прыкладаючы правую руку да галаўнога ўбору.

|| прым. казырко́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́рваць, -рву, -рвеш, -рве; -рві; -рваны; зак., каго-што.

Рэзкім рухам, рыўком выдаліць, дастаць, узяць.

В. пустазелле.

В. хворы зуб.

В. ліст са сшытка.

В. карандаш з рук.

В. прызнанне ў каго-н. (перан.: прымусіць прызнацца). В. перамогу (перан.).

|| незак. вырыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ціскі́, -о́ў.

1. Прыстасаванне для заціску і трымання прадмета пры яго апрацоўцы.

2. перан. Тое, што пазбаўляе свабоды дзеяння, ставіць у цяжкае, бязвыхаднае становішча.

◊

Узяць у ціскі —

1) прыгнятаючы, поўнасцю падпарадкаваць сабе;

2) пра двухбаковы ахоп войск праціўніка.

|| прым. ціско́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)