дэфілі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

1. Урачыста ісці, праходзіць (на парадах, дэманстрацыях і пад.).

2. Хадзіць туды-сюды, прагульвацца. Каб не людзі з вінтоўкамі, якія дэфіліравалі па вуліцах і талакой стаялі ў кожным двары, можна было б падумаць, што вёска жыве звычайным, неваенным жыццём. Навуменка.

[Ад фр. défiler — праходзіць чарадой.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папамясі́ць, ‑мяшу, ‑месіш, ‑месіць; зак., што і чаго.

Разм. Мясіць доўга, неаднаразова; памясіць многа чаго‑н. Папамясіць цеста. □ Яшчэ зімою, як замерзне [грэбля], ці ўлетку, калі спёка, сюды-туды, можна па ёй перабрацца на другі бок. Але восенню і вясною... Ого! Тут папамесім гразі. Каліна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыру́чаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад прыручыць.

2. у знач. прым. Які стаў ручным, прывык да каго‑, чаго‑н. У адмыслова адбудаваных доміках і пячорах жылі ў іх прыручаныя вожыкі, вужы. Лынькоў. Клетку .. [Васілёк] павесіў у хаце і пасадзіў туды прыручанага грака. Лупсякоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэ́гла, ‑ы, ж., зб.

Штучны будаўнічы матэрыял у выглядзе прамавугольных брускоў з гліны і іншай мінеральнай сыравіны. Налева ад дарогі стаяў прыгожы домік з чырвонай цэглы. Чарнышэвіч. Гляджу — імчыцца па асфальце, Спяшыць шматтонны самазвал Туды, дзе просяць: — Цэглы дайце!.. Дзе новы ўжо расце квартал. Смагаровіч.

[Ням. Ziegel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затэ́паць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Пачаць тэпаць.

затэ́паць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Зайсці куды‑н., апынуцца дзе‑н. Цяпер з яго нельга і вока спусціць: то ён [Вадзімка] не туды затэпае, то ў якую гразь ўлезе і гэтак вымурзаецца, што страх глядзець. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

памо́ўчваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Устрымлівацца або ўхіляцца ад размоў, захоўваць маўчанне. — Вось забралі [сына] і павезлі ў турму. А дзе тая турма, і якая яна, адкуль мне ведаць. Вось і еду, шукаць буду. — Ты, бабка, шукай ды памоўчвай, а то і сама трапіш туды. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пахаджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Хадзіць туды і назад, звычайна не спяшаючыся. [Буслы] то збіраліся.. ў цэлыя чароды і доўга павольна пахаджалі, або стаялі нерухома, нібы трымаючы нейкую нараду, то падымаліся высока ў неба і доўга-доўга кружыліся. Колас. З сяўнёю сявец пахаджае, На скібіны валіцца зерне. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самалюбі́вы, ‑ая, ‑ае.

Які вылучаецца сваім самалюбствам. Жанчына настойлівая і самалюбівая, Ліда ні ў якім разе не хацела здавацца. Васілевіч. Самалюбівы, аматар усякіх маланебяспечных, але гучных спраў, .. [Шуст] заўсёды кідаўся туды, дзе можна было раптам бліснуць перад камандаваннем. Шчарбатаў. // Які сведчыць пра вялікае самалюбства, выкліканы ім. Самалюбівыя думкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расха́живать несов. расха́джваць, хадзі́ць; (ходить прогуливаясь) пахаджа́ць, паха́джваць, пахо́джваць;

расха́живать взад и вперёд хадзі́ць уза́д і ўпе́рад (туды́ і сюды́);

расха́живать по па́рку пахаджа́ць (паха́джваць, пахо́джваць) па па́рку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Матля́цца, матля́тыса ’хістацца, знаходзячыся ў вісячым становішчы, вісючы, хістацца туды-сюды, з боку ў бок’ (ТСБМ, ТС; пін., Нар. лекс.), ’боўтацца’ (Ян.), ’ухіляцца ад працы, хадзіць без справы’ (шкл., Мат. Маг.), матля́ць ’матаць, размахваць, хістаць чым-небудзь’ (ТСБМ, ТС), матляну́цца ’матнуцца, памкнуцца, паспяшацца куды-небудзь’ (Нар. Гом.). Укр. мотля́тися, мо́тлятися. Да матла́ць < мата́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)