Бася́дла ’сабака’ (Не хадзі, сынок, да басядлы, укусіць — Жд.). Няяснае слова. Зыходзячы з канчатка (‑дла), можа, нейкае запазычанне з польскай мовы (параўн. суфікс ‑dło).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аблаву́хі, ‑ая, ‑ае.
1. З абвіслымі вушамі. [Люба] не паспела адысці ад акна, як на ім мігам апынуўся прыгожы, у рудыя яблыкі, аблавухі сабака. Гартны.
2. перан. Разм. Някемлівы, няспрытны (пра чалавека).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зна́йда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Сабака, які прывучаны адшукваць дзічыну або чалавека па следзе.
2. перан. Разм. Сышчык, шпіён. Машэка рады знайдзе гэтай І не марнуе дарма час. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паця́ўкаць, ‑ае; зак.
Разм. Цяўкаць некаторы час; цяўкнуць некалькі разоў. Сабака сваё зрабіў і толькі, каб не адразу парваць знаёмства з хлопцамі, адбегся і, вінавата аблізваючыся, пацяўкаў і падаўся дадому. Сташэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раме́ньчык, ‑а, м.
Невялікі або вузкі рэмень (у 1 знач.). Гадзіннікавы раменьчык. □ — А калі не сабака, дык адкуль жа ўзяўся раменьчык на шыі ў ваўка? Як па-твойму? — дапытваўся бацька. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хорт, харта, М ‑рце, м.
Паляўнічы сабака з доўгай вострай мордай, доўгімі тонкімі нагамі і гладкай поўсцю. Тым часам у дзверы вытыркнуліся.. морды двух хартоў — тонкіх, як вужакі, сагнутых дугою. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ця́ўкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Адрывіста брахаць (пра сабаку, шчаня, лісяня). Паранейшаму надакучліва цяўкаў злашчасны сабачка. Шамякін. [Лісяня] цяўкала, як сабака, і з выгляду амаль нічым не адрознівалася ад звычайнага шчанюка. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прывяза́цца, -яжу́ся, -я́жашся, -я́жацца; -яжы́ся; зак. (разм.).
1. Прымацавацца да чаго-н. вяроўкай.
П. поясам да слупа.
2. перан., да каго-чаго. Пачаць дакучаць, прыставаць.
П. з пытаннямі.
3. перан., да каго-чаго або за кім-чым. Пачаць неадступна ісці за кім-, чым-н.
Сабака прывязаўся да хлопчыка.
|| незак. прывя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лягаш ’сабака, які выкарыстоўваецца пры паляванні на дзікіх птушак і звяроў’ (Інстр. I). Да лягавы 1 (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 32–33).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ляга́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Спец. Які адносіцца да пароды паляўнічых сабак, што адшукваюць дзічыну нюхам і робяць перад ёй стойку. Лягавы сабака.
2. у знач. наз. ляга́вы, ‑ага, м. Разм. Даносчык, шпег.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)