Се́бра ‘талака, калектыўная дапамога’ (карэл., кліч., бялын., мазыр., ДАБМ, камент., 905). Рус. валаг., алан. себра́ ‘праца грамадой, сумесна; талака’. Даль (4, 169) узводзіць да сябр (гл. сябар). Рус. слова сумесна з алан. себра́, сябра́, ся́бра ‘абшчына, арцель, сумесная справа’ разглядалі як запазычанне з вепск. sebr‑ (sebra‑) ‘калектыўная праца’; гл. Фасмер, 3, 586. Трубачоў (История терм., 165) усе гэтыя словы звязвае са слав. *sębrъ ‘сябра’. Фрэнкель (768–769) лічыць магчымым балцкае паходжанне: параўн. літ. sébras ‘саўдзельнік, супольнік’, лат. sēbrs ‘сусед, прыяцель’. Лаўчутэ (Балтизмы, 148) балцкае паходжанне слова разглядае як недостаткова аргументаванае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
самостоя́тельный в разн. знач. самасто́йны;
самостоя́тельная жизнь самасто́йнае жыццё;
самостоя́тельная рабо́та самасто́йная рабо́та (пра́ца);
самостоя́тельное предложе́ние грам. самасто́йны сказ.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Згон ’адкрытае месца для зборышча’, ’вялікая колькасць’ (Юрч. Вытв.). Рус. паўд.-зах. сгон, паводле Даля, ’агульная праца, што не залічваецца да чарговай паншчыны’, жалі і касілі сгоном. Аддзеяслоўны бязафіксны наз. съгонъ ад съгоняти (гл. гнаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прычыні́цца¹, -ыню́ся, -ы́нішся, -ы́ніцца; зак.
1. да чаго. Стаць прычынай чаго-н.
Самаахвярная праца людзей прычынілася да росквіту гаспадаркі.
2. да чаго. Стаць саўдзельнікам якой-н. справы; далучыцца да чаго-н.
П. да развіцця музычнага мастацтва. П. да размовы.
3.(1 і 2 ас. не ўжыв.). Здарыцца, адбыцца.
Прычынілася бяда.
|| незак. прычыня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узбуджа́льнік, ‑а, м.
1. Прычына ўзнікнення якога‑н. працэсу. Узбуджальнік грыпу.
2. Той, хто (ці тое, што) выклікае, узбуджае што‑н. Праца была ўзбуджальнікам і эстэтычнай эмоцыі, або, інакш кажучы, мастацкага майстэрства. Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шматто́мны, ‑ая, ‑ае.
Які складаецца з некалькіх, з многіх тамоў; выдадзены ў некалькіх ці многіх тамах. Шматтомная праца. □ На базе.. [картатэкі] з 1960 г. пачалося ўкладанне шматтомнага тлумачальнага слоўніка сучаснай беларускай літаратурнай мовы. Суднік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абасса́цца, ‑ссуся, ‑ссешся, ‑ссецца; зак.
Разм. Ссучы, перабраць меру. Тут аднаго хачу, нарэшце, я: Над байкаю мая каб не прапала праца, — Хай помніць кожнае ліслівае цяля, Што можна ссаць, ды можна й абассацца. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
добрасумле́нны, ‑ая, ‑ае.
Які чэсна і старанна выконвае свае абавязкі. Шчыры, добрасумленны, [Тарас] захапляўся камсамольскаю работаю і аддаваў ёй шмат часу. Якімовіч. // Дбайны, акуратны, шчыры. Добрасумленнае выкананне абавязкаў. □ Добрасумленная праца рабочых гаспадаркі высока аплачваецца. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аго́раны ’з цяжкасцю набыты’ (БРС), агораць ’з цяжкасцю што-небудзь набыць, зрабіць’, агорацца (КТС) да гора. Магчыма, калька з літоўскага var̃gti ’пакутаваць, гараваць, цяжка працаваць’, var̃gas ’гора, пакута, цяжкая праца’. На словаўтваральную структуру не выключаны ўплыў асіліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гэ́та, часц.
1. указ. Служыць для выдзялення, падкрэслівання таго ці іншага слова ў сказе.
Г. мы прыйшлі.
2. Удакладняе сэнс выказніка, які выражаны назоўнікам, прыметнікам, інфінітывам ці прыслоўем.
Праца — г. крыніца нашага багацця.
Жыццё — г. барацьба.
3. узмацн. Узмацняе сэнс, значэнне папярэдняга займенніка, прыслоўя, часціцы ў пытальных, клічных і даданых сказах.
Ці г. ты яшчэ з работы ідзеш?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)