прыкрыццё, ‑я, н.
Ахова, заслона. Мы адкрылі агонь і пад прыкрыццём яго выхапілі перабежчыка. Скрыпка. Пад прыкрыццём ночы рыхтуецца нечаканы ўдар па тыле «праціўніка». Жычка. Пад прыкрыццём густога туману сапёры непрыкметна прасунуліся наперад. Шыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гва́знуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Абл. З сілай стукнуцца, ударыцца аб што‑н. Мікіта падскочыў на лаве і знячэўку штурхнуў плечуком Мікалая Мірлікійскага. Абраз з шумам гвазнуўся наперад аб стол, а потым аб лаву. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кватар’е́р, ‑а, м.
Службовая асоба ў вайсковых часцях, якая пасылаецца ўперад пры перамяшчэнні войска для падрыхтоўкі кватэр, выбару бівакоў. Ля першых хат Барысава сустрэлі кватар’еры, якіх ён пасылаў наперад, і паведамілі, дзе размяшчаць людзей. Дудо.
[Ням. Quartierherr.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зарва́цца, -рву́ся, -рве́шся, -рве́цца; -рвёмся, -рвяце́ся, -рву́цца; -рві́ся; зак. (разм.).
1. Вырвацца, зайсці далёка наперад у час атакі, наступлення.
2. перан. Не разлічыўшы сваіх сіл, магчымасцей, правоў, занадта далёка зайсці ў чым-н.
З. ў сваіх патрабаваннях.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абарвацца ўнутры чаго-н. (пра нітку).
Нітка зарвалася ў клубку.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптоўна спыніцца, абарвацца.
Голас зарваўся.
|| незак. зарыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
предубеди́ть сов., уст. (настроить) настро́іць (прадузя́та); (внушить предубеждение) пасе́яць (вы́клікаць) прадузя́тую (няпра́вільную) ду́мку (по́гляд, перакана́нне); (убедить заранее) перакана́ць напе́рад;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заружаве́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.
Разм. Тое, што і заружавець. Учора нанач вецер сціх, заружавелася на захадзе неба, памацнеў холад, паказвала на мароз. Пташнікаў. Шчокі .. [Алесі] заружавеліся яшчэ больш, і яна выступіла наперад, каб папрасіць слова. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павырыва́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
1. Вырвацца з чаго‑н. або куды‑н. — пра ўсіх, многіх. Павырывацца з рук. Павырывацца наперад.
2. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Адарвацца — пра ўсё, многае. Гузікі павырываліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Про́за ’невершаваная мова’, ’будзённасць’ (ТСБМ). Замацавалася, таксама як і празаік, у пачатку XX ст. (Гіст. лекс., 251). З рус. про́за (Крукоўскі, Уплыў, 85), што, у сваю чаргу, з ням., італ. prosa ’невершаваная мова’, штучны тэрмін на базе першаснага лац. ōrātiō ’простая гаворка’, pro(r)sa < prōrsus ’галавой наперад (ляжаць, бегчы)’ (Банькоўскі, 2, 797; Сной₂, 588).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нелега́льны, ‑ая, ‑ае.
Не дазволены законам; падпольны. Нелегальны гурток. Нелегальны часопіс. □ Нам стала цесна ў рамках нашай першапачатковай нелегальнай сувязі, яна ўжо тармазіла рух наперад. Казлоў. Неўзабаве і сама Цётка вымушана была перайсці на нелегальнае становішча. Клімковіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забе́гчы сов., в разн. знач. забежа́ть;
з. да тава́рыша — забежа́ть к това́рищу;
з. ў магазі́н — забежа́ть в магази́н;
саба́ка ~бе́г напе́рад і спыні́ўся на даро́зе — соба́ка забежа́ла вперёд и останови́лась на доро́ге;
з. за дом — забежа́ть за дом;
з. за пяць кіламе́траў ад до́му — забежа́ть за пять киломе́тров от до́ма;
◊ з. напе́рад — забежа́ть вперёд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)