прыстасава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыстасаваць і прыстасавацца.
2. Прылада, збудаванне, абсталяванне, пры дапамозе якога выконваецца якое‑н. дзеянне, работа. Рулявое прыстасаванне. Фільтравальнае прыстасаванне. □ Прабрацца праз браму без належных прыстасаванняў было немагчыма. Колас. У Палескім влучэнні, напрыклад, было распаўсюджана спецыяльнае прыстасаванне, якое разрывала сталёвыя рэйкі. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парні́к, ‑а, м.
Збудаванне, пакрытае зашклёнымі рамамі або поліэтыленавай плёнкай, для вырошчвання расады, ранняй гародніны і пад. Адпрацаваная пара тут выкарыстоўваецца для запарвання грубых і сакавітых кармоў,.. ацяплення парнікоў і цяпліц. «Беларусь». Як падрастуць сцяблінкі ўсе, Мы з парнікоў расаду У свой гарод перанясем І высадзім на грады. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
армату́ра, ‑ы, ж.
1. Сукупнасць прылад і прыстасаванняў для якога‑н. апарата, машыны, канструкцыі. Арматура паравога катла. // Камплект прадметаў для абсталявання электрычнага асвятлення. Асвятляльная арматура.
2. Сталёвы каркас жалезабетонных збудаванняў, а таксама сукупнасць металічных частак, якія ўводзяцца ў які‑н. матэрыял, у якое‑н. збудаванне, каб павялічыць іх трываласць.
[Ад лац. armatura — узбраенне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мемарыя́л 1, ‑а, м.
1. Уст. Кніга для запісаў.
2. Спец. Бухгалтарская кніга для запісу гандлёвых аперацый.
[Лац. memorialis — памятны.]
мемарыя́л 2, ‑а, м.
Манументальнае скульптурнае збудаванне-помнік на месцы якой‑н. падзеі. Валгаградскі мемарыял. Брэсцкі мемарыял. Мемарыял Хатынь.
[Лац. memorialis — памятны.]
мемарыя́л 3, ‑у, м.
Традыцыйнае спартыўнае спаборніцтва ў гонар якой‑н. асобы ці падзеі.
[Лац. memorialis — памятны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
амфітэа́тр, ‑а, м.
1. У Старажытнай Грэцыі і Рыме — адкрытае збудаванне для масавых відовішчаў, у якім рады для гледачоў спускаліся ўніз уступамі і ішлі паўкругам альбо кругам.
2. У сучасным тэатры — рады крэслаў, а таксама частка залы за партэрам.
3. у знач. прысл. амфітэа́трам. Паўкругам, які ідзе ўверх. Раскінуцца амфітэатрам.
[Грэч. amphithéatron.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грыбо́к, ‑бка, м.
1. Памянш. да грыб (у 1, 2 знач.).
2. Назва некаторых паразітных грыбоў. Грыбок выклікаў захворванне скуры.
3. Збудаванне ў форме грыба для адпачынку, сховы ад дажджу, сонца і пад. Ада прапанавала Антону сесці пад грыбок, навідавоку. Пальчэўскі. На праезджых дарогах .. [ляснік] пабудаваў грыбкі для адпачынку пешаходаў. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намы́ць, -мы́ю, -мы́еш, -мы́е; -мы́ты; зак.
1. чаго. Вымыць нейкую колькасць.
Н. бялізны.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Нанесці плынню, хвалямі.
Рака намыла водмель.
3. чаго. Прамываючы пароду вадой, здабыць нейкую колькасць чаго-н. (звычайна пра золата).
Н. золата.
4. што і чаго. Стварыць збудаванне з зямлі пры дапамозе землясоснай машыны.
Н. дамбу.
|| незак. намыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. намы́ў, -мы́ву, м. (да 2—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перахо́д, -у, М -дзе, м.
1. гл. перайсці.
2. мн. -ы, -аў. Месца, прыдатнае або прыстасаванае для пешай пераправы, а таксама для пешаходаў, што ідуць цераз вуліцу.
П. цераз ручай.
Падземны п.
3. мн. -ы, -аў. Спецыяльнае збудаванне, калідор, галерэя, што злучае адно памяшканне з другім.
Ісці па цёмных пераходах.
4. Адлегласць паміж двума пунктамі, пройдзеная пешшу без прыпынкаў за які-н. час.
У двух пераходах ад крэпасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
схоў, схо́ву, мн. схо́вы, схо́ваў, м.
1. Захоўванне чаго-н.
Палажыць грошы на с.
2. Месца, дзе можна схавацца ад каго-, чаго-н., а таксама якое-н. патаемнае месца, збудаванне для ўкрыцця каго-, чаго-н.
Знайсці с. у бярэзніку ад сонца.
На гарышчы быў с.
3. мн. (схо́вы, -аў). Сховішча, памяшканне для захоўвання чаго-н.
4. перан. Тое, што недаступна для іншых, што хаваецца ў душы, сэрцы.
Патаемныя сховы душы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
будо́ўля, ‑і, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. будаваць (у 1 знач.); будаўніцтва.
2. Будынак, збудаванне, будаўнічы аб’ект, а таксама тэрыторыя, дзе што‑н. будуецца. Высачэзны пад’ёмны кран з зашклёнай кабінай працягнуў рабрыстую стралу над будоўляй. Хадкевіч. А пакуль што гойдаюць сасоннік За Дзвіной асеннія вятры, Слухаюць пры вогнішчы гармонік Полацкай будоўлі жыхары. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)