няма́, безас., у знач. вык., каго-чаго.

1. Не быць у наяўнасці, адсутнічаць.

Н. грошай.

Яго н. дома.

2. У знач. няпоўнага сказа пры адмоўных адказах на пытанні. —

Ці дома бацька? — Няма.

Няма роду без выроду — нічога не бывае без непрыемнага выключэння.

Няма чаго (і) гаварыць (разм.) — выраз упэўненай згоды: безумоўна, пэўна.

Чалавек ён працавіты, няма чаго гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

замі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (разм.).

1. Затрымка, перашкода.

З. ў руху цягнікоў.

2. Перапынак пры маўленні.

Гаварыць з замінкамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

коснаязы́касць, -і, ж.

1. Расстройства мовы, якое праяўляецца ў няздольнасці правільна вымаўляць гукі; невыразнае вымаўленне.

2. перан. Няўменне лёгка, свабодна гаварыць; памылкі ў маўленні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

змо́ўкнуць, -ну, -неш, -не; змоўк, -кла; -ні; зак.

Перастаць гучаць ці перастаць гаварыць.

Музыка змоўкла.

Кулямёт змоўк.

Апавядальнік змоўк.

|| незак. змаўка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наперако́р.

1. прысл. Насуперак чаканням, не так, як хто-н. хацеў.

Гаварыць н.

2. прыназ. з Д. Не зважаючы на што-н.

Н. стыхіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цямні́ць, цямню́, це́мніш, це́мніць; незак.

1. што. Рабіць цёмным, цямнейшым.

2. Гаварыць блытана, скажаць сэнс чаго-н. (разм.).

Ты штосьці цямніш са сваім ад’ездам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разгавары́ць, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; зак., каго (што) (разм.).

Выклікаць у кім-н. жаданне ўключыцца ў гаворку, пачаць гаварыць.

Р. прысутных на сходзе.

Р. маўчуноў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перамаўля́ць

‘перамаўляцца з кім-небудзь; перагаворваць што-небудзь і без прамога дапаўнення (пра каго-небудзь, што-небудзь, аб кім-небудзь, чым-небудзь); гаварыць даўжэй, больш за іншых, прымушаць замоўкнуць іншых (перамаўляць каго-небудзь)’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. перамаўля́ю перамаўля́ем
2-я ас. перамаўля́еш перамаўля́еце
3-я ас. перамаўля́е перамаўля́юць
Прошлы час
м. перамаўля́ў перамаўля́лі
ж. перамаўля́ла
н. перамаўля́ла
Загадны лад
2-я ас. перамаўля́й перамаўля́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час перамаўля́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

слепаглуханямы́, ‑ая, ‑ое.

Пазбаўлены зроку, слыху і здольнасці гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зага́дка ж. зага́дка;

гавары́ць ~дкамі — говори́ть зага́дками;

гуля́ць у ~кі — игра́ть в зага́дки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)