угада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. што. Выказаць правільнае меркаванне пра што-н. па якіх-н. прыметах; здагадацца.
У. чый-н. настрой.
2. каго-што. Раскрыць, распазнаць сэнс, сутнасць каго-, чаго-н. (разм.).
Мы ўгадалі выкапаць калодзеж у добрым месцы.
3. што і без дап. Выпадкова даць правільны адказ.
|| незак. уга́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. уга́дванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прямолине́йный
1. прамаліне́йны;
прямолине́йное направле́ние прамаліне́йны напра́мак;
2. перен. прамаліне́йны; (искренний) шчы́ры; (открытый) адкры́ты;
прямолине́йный челове́к прамаліне́йны (адкры́ты) чалаве́к;
прямолине́йный отве́т прамаліне́йны (шчы́ры) адка́з.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заліва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да заліць 1.
2. Разм. неадабр. Ілгаць, хлусіць. Госць у адказ: Не залівай. Занадта нешта ты мудруеш. Дудар.
•••
Заліваць кулі — ілгаць, хлусіць. Па-астрожнаму такіх людзей проста называлі залівакамі, ад выразу заліваць кулі, што значыць ілгаць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зда́ча, ‑ы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. здаваць — здаць (у 1–6 знач.). Здача збожжа дзяржаве. Здача экзаменаў.
2. Лішак грошай, які вяртаецца пры разліку. Даць здачу. // перан. Адказ на ўдар або знявагу. [Добка], калі яго нават аблаюць і пакрыўдзяць, не мог даць здачы. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
несупадзе́нне, ‑я, н.
Адсутнасць супадзення. Валя зверыла свой адказ з адказам па задачніку і засталася яўна расчараванай несупадзеннем. Васілевіч. Начальнік штаба час ад часу зазіраў у пратакол учарашняга допыту, шукаючы хоць якога-небудзь несупадзення ў адказах, але арыштаваныя не збіраліся, і гэта злавала яго. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ра́ніца, ‑ы, ж.
Час сутак ад канца ночы да пачатку дня, першыя гадзіны дня. Сонечная раніца. Халодная раніца. □ — Хто там? — запытаў айцец Баніфацый. — Пусціце перабыць ноч да раніцы, — пачулася ў адказ. Чарнышэвіч. Вёска .. дыміла кожную раніцу дымком сваіх каміноў. Чорны.
•••
Добрай раніцы! — ранішняе прывітанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашчаці́ніцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ніцца; зак.
1. Наставіць шчацінне, хіб ад злосці, страху, рыхтуючыся да абароны або нападзення.
Сабака ашчацініўся на незнаёмага.
2. Стаць старчма нібы шчацінне (пра валасы, вусы і пад.).
3. Выставіць якія-н. вострыя прадметы (штыкі, пікі, калы і пад.).
4. перан. Зазлаваць у адказ на якія-н. словы, учынкі (разм.).
А. на каго-н.
|| незак. ашчаці́ньвацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны; зак., каму чым.
1. Аддзячыць, узнагародзіць за што-н. (клопат, працу і пад.).
А. людзям дабром за дабро.
2. Зрабіць што-н. у адказ на чый-н. учынак.
А. ворагам за ўсе нягоды.
3. перан. Адпомсціць за крыўду, злачынства.
А. крыўдзіцелю.
◊
Адплаціць той жа манетай — адказаць такімі ж адносінамі.
|| незак. адпла́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. адпла́та, -ы, ДМ -ла́це, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэ́пліка, -і, ДМ -ліцы, мн. -і, -лік, ж.
1. Адказ, пярэчанне, заўвага на словы суразмоўца, таго, хто гаворыць.
Кінуць рэпліку.
Рэплікі з месцаў (на сходзе). Калючая р.
Абмен рэплікамі.
2. У сцэнічным дыялогу: тэкст, які змяшчае ў сабе словы адной з дзеючых асоб.
3. На судовым працэсе: пярэчанне адной са старон (спец.).
4. Кароткі газетны або часопісны артыкул як пярэчанне, выражэнне нязгоды з кім-, чым-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аддары́ць, ‑дару, ‑дорыш, ‑дорыць; зак., каму.
Зрабіць падарунак каму‑н. у адказ на атрыманы. // перан. Аддзякаваць, адплаціць чым‑н. за ласку, паслугу. — Возера, лес, зямля неблагая, ты толькі прылашчы гэтую зямлю — і яна табе аддарыць, — развёў Рудак рукамі, паказваючы на прасцяг, які адкрываўся за сялом. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)