по́ле, ‑я,
1. Абшар зямлі, прызначаны, прыгодны для ворыва.
2.
3.
4. Фон, на якім нанесены ўзоры.
5.
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Verbum
анлайнавы слоўніксвяці́цца, свячуся, свецішся, свеціцца;
1. Выпраменьваць святло.
2. Зіхацець, блішчаць пад уздзеяннем святла.
3.
4.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стро́йны, ‑ая, ‑ае.
1.
2. Роўна, правільна размешчаны.
3. Правільна і лагічна пабудаваны; паслядоўны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шнур, ‑а́,
1. Тонкая вяровачка, звітая з некалькіх кручаных нітак ці некалькіх пасмаў.
2. У цесляроў — вяроўка, звычайна намазаная мелам або вугалем, для адбівання прамой лініі, разбіўкі, трасіроўкі і пад.
3. Электрычны провад, які складаецца з некалькіх ізаляваных жыл.
4. Чарада (птушак).
5. Вузкая палоска зямлі.
•••
[Ням. Schnur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кла́сціся, кладу́ся, кладзе́шся, кладзе́цца; кладзёмся, кладзяце́ся;
1. Прымаць ляжачае, гарызантальнае становішча;
2. Апускацца, падаць на якую‑н. паверхню.
3. Засцілаць сабою што‑н., распаўсюджваючыся на паверхні.
4. Браць які‑н. напрамак (пра самалёт, карабель).
5. Добра прыставаць, паддавацца кладцы.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звяза́ць, звяжу, звяжаш, звяжа;
1. Змацаваць, злучыць канцы чаго‑н., завязаўшы вузлом або прывязаўшы адзін да аднаго.
2. Змацаваць якія‑н. прадметы, перавязаўшы або абвязаўшы іх чым‑н.; перавязаўшы, злучыць у што‑н.
3.
4. Прывязаць адну да другой рукі, ногі, пазбавіўшы каго‑н. свабоды рухаў.
5. Наладзіць зносіны паміж чым‑н. з дапамогай сродкаў сувязі або дарог.
6. Наладзіць сувязь каму‑н. з кім‑, чым‑н.
7. Аб’яднаць чым‑н. у адно цэлае.
8. Паставіць у якую‑н. залежнасць ад чаго‑н., у якія‑н. адносіны да чаго‑н.
9. Зрабіць што‑н. вязаннем.
10. У хіміі — вывесці са свабоднага стану.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
язы́к, ‑а,
1. Рухомы мышачны орган у ротавай поласці пазваночных жывёл і чалавека, які дапамагае захопліваць, перажоўваць, глытаць ежу, вызначаць яе смакавыя якасці.
2.
3.
4. Металічны стрыжань у звоне, які пры ўдарах аб яго сценку ўтварае гук.
5.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1. Валіцца, ляцець зверху ўніз пад уздзеяннем сілы цяжару.
2. Валіцца на зямлю, трацячы апору, раўнавагу.
3.
4.
5. Класціся на каго‑, што‑н., пакрываць сабою каго‑, што‑н. (пра святло, цень).
6. Прыходзіцца на якое‑н. месца (аб націску ў слове).
7.
8.
9.
10. Гінуць, паміраць (аб людзях).
11.
12.
13.
14.
15.
•••
пада́ць, ‑да́м, ‑дасі́, ‑да́сць; ‑дадзі́м, ‑дасце́, ‑даду́ць;
1. Даць, падносячы, аказваючы паслугу.
2. і
3.
4. Даставіць на патрэбнае месца для пасадкі або пагрузкі.
5. і
6.
7.
8. З многімі назоўнікамі ўтварае спалучэнні са значэннем таго ці іншага дзеяння ў залежнасці ад сэнсу назоўніка.
9. і
10. і
11. Паказаць, вывесці (у мастацтве, літаратуры).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
браць, бяру, бярэш, бярэ; бяром, бераце, бяруць;
1.
2. Сілай захопліваць што‑н., дамагацца ў барацьбе.
3. Прымушаць несці якую‑н. службу, выконваць які‑н. абавязак.
4. З боем авалодваць чым‑н.
5. Збіраць, спаганяць што‑н.
6. Жаніцца з кім‑н.
7. Знаходзіць.
8. Спыняцца на чым‑н., выбіраючы з многага.
9. Выдаткоўваць, займаць, выкарыстоўваць.
10. Надзяваць, прывязваць.
11. Рабіць якое‑н. фізічнае або псіхічнае ўздзеянне на каго‑н., што‑н., разбіраць, апаноўваць.
12. Перамагаць у схватцы.
13. Набіраць хуткасць, дасягаць пэўнага ўзроўню.
14. Пачынаць рухацца, пераадольваючы перашкоду, цяжкасць.
15. Дамаўляцца аб выкарыстанні чаго‑н.
16. Умоўна прымаць, лічыць.
17. Удзельнічаць; згаджацца.
18. Купляць.
19.
20. Есці, спытваць (
21. Мацнець.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
як 1, ‑а,
Буйная жвачная рагатая жывёліна, якая водзіцца ў высакагорных раёнах Цэнтральнай Азіі (свойская выкарыстоўваецца як уючная, верхавая, іншы раз як малочна-мясная).
[Тыбецкае.]
як 2,
I.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
а) падпарадкоўвае даданыя азначальныя сказы.
б) падпарадкоўвае даданыя сказы меры і ступені.
в) падпарадкоўвае даданыя сказы характару і спосабу дзеяння.
г) падпарадкоўвае даданыя дапаўняльныя сказы, захоўваючы значэнне прыслоўя спосабу дзеяння.
д) падпарадкоўвае даданыя дзейнікавыя сказы.
7.
II.
1.
а) Ужываецца для падпарадкавання даданых параўнальных сказаў.
б) ужываецца для далучэння параўнальных зваротаў.
2.
а) Далучае звароты са значэннем: у якасці або тоеснасці.
б) далучае пабочныя словы, словазлучэнні і сказы.
3.
а) Падпарадкоўвае даданыя сказы, якія абмяжоўваюць пачатак падзей галоўнага сказа.
б) ужываецца ў складаназалежных сказах з хуткай зменай падзей.
в) ужываецца ў сказах, у якіх падзеі даданага сказа адбываюцца пасля падзей галоўнага сказа.
г)
д) падпарадкоўвае сказы, у якіх падзеі даданага сказа адбываюцца раней падзей галоўнага сказа.
4.
5.
6.
а) Падпарадкоўвае даданыя дапаўняльныя сказы, якія тлумачаць члены галоўнага сказа, выражаныя дзеясловамі ўспрыняцця.
б) падпарадкоўвае даданыя дзейнікавыя сказы.
в) падпарадкоўвае даданыя выказнікавыя сказы.
III.
1.
2.
3. Ужываецца пры выказванні здзіўлення, збянтэжанасці ў сувязі з якім‑н. пытаннем, выказваннем (звычайна ў спалучэнні са словамі «так», «гэта» і часціцамі «жа», «то» і пад.).
4. Абазначае нечаканасць дзеяння пры дзеясловах зак. трывання.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)