падамало́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і без дап.
Дамалаціць усё, многае. Падамалочваць збожжа. // (1 і 2 ас. не ўжыв.). Завяршыць малацьбу — пра ўсіх, многіх. Суседзі ўжо падамалочвалі і салому скідалі ў стагі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазго́ртваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Згарнуць усё, многае. Пазгортваць хусткі.
2. Разм. Зрабіць скручваннем многа чаго‑н. Пазгортваць папяросы.
3. Зграбаючы, сабраць у адно месца ўсё, многае. Пазгортваць збожжа ў кучу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сла́ўна,
1. Прысл. да слаўны.
2. безас. у знач. вык. Разм. Пра пачуццё задавальнення, якое адчувае хто‑н. Як прыемна пахне збожжа! А вакол — спакойна! Эх, як слаўна, як прыгожа, Хораша, прыстойна! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каса́², -ы́, мн. ко́сы і (з ліч. 2, 3, 4) касы́, кос, ж.
Ручная сельскагаспадарчая прылада, якая складаецца з доўгага загнутага ляза, насаджанага на касільна, і служыць для скошвання травы, збожжа і пад.
Кляпаць касу.
◊
Найшла каса на камень — сутыкнуліся розныя непрымірымыя погляды, інтарэсы, характары.
Хоць касою касі — вельмі многа.
|| памянш. ко́ска, -і, ДМ -сцы, мн. -і, -сак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
згарну́ць, згарну́, зго́рнеш, зго́рне; згарні́; зго́рнуты; зак., што.
1. Скруціць, загінаючы краі; зрабіць скручваннем або загарнуць, закрыць.
Жанчына згарнула хустку.
З. газету.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра расліны: закрыць, сціснуць (пялёсткі, лісце).
3. Зграбаючы, сабраць у адно месца (што-н. сыпкае).
З. збожжа ў кучу.
4. перан. Скараціць, зменшыць.
З. вытворчасць.
|| незак. зго́ртваць, -аю, -аеш, -ае; наз. зго́ртванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́драны, -ая, -ае.
1. 3 буйным спелым ядром.
Я. арэх.
2. перан. Які адрозніваецца ў якіх-н. адносінах: здаровы, моцны, мажны (пра чалавека), свежы, чысты (пра паветра, надвор’е), моцны, які настояўся (пра напіткі), пругкі, сакавіты (пра плады, зелень), грубаваты, але яркі і выразны (пра слова, мову і пад.) і г.д.
Я. мужчына.
Ядранае паветра.
Ядранае збожжа.
|| наз. я́дранасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сырамало́т ’малацьба збожжа без папярэдняй сушкі’ (ТСБМ, Касп., Некр., Серб. Вічын), ’зерне, збожжа з абмалоту без прасушкі’ (Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ), сырамало́там ’малацьба снапоў спешна шляхам аббівання іх аб калоду, дошку, у выніку снапы застаюцца не да канца вымалачанымі’ (Нік. Очерки). Ад сыры і малаціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
недасы́паць, ‑плю, ‑плеш, ‑пле; зак., што і чаго.
Насыпаць не поўнасцю, менш, чым належыць. Недасыпаць збожжа ў засек.
недасыпа́ць 1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да недаспаць.
недасыпа́ць 2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да недасы́паць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́ржа, ‑ы; Р мн. барж; ж.
Вялікае пласкадоннае судна для перавозкі грузаў. На якарах, чакаючы разгрузкі, стаялі дзесяткі нізка аселых барж. Карпаў. Па Бярэзінскай [воднай] сістэме перавозіліся ў баржах і лодках збожжа, соль, крупы. В. Вольскі.
[Фр. barge.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
млі́ва, ‑а, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. малоць (у 1 знач.).
2. Змолатае збожжа, прадукт памолу. Прылёгшы на мліве Гарачым, дадому Вяртаемся ў поўнач Дарогай знаёмай. Танк. З расчыненых дзвярэй ветрака патыхае свежым млівам. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)