ша́йба, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Падкладка пад гайку ці плешку шрубы ў выглядзе плоскага металічнага кольца.
2. Невялікі цяжкі гумавы дыск, які ўжыв. пры гульні ў хакей.
Шайбу! (вокліч хакейных балельшчыкаў, якія падахвочваюць ігракоў).
|| прым. ша́йбавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распе́ў, -пе́ву, м.
1. Працяжны напеў, мелодыя як характэрная рыса спеву.
2. Своеасаблівы прынцып будовы мелодыі, характэрны для старадаўняга царкоўнага спявання.
Р. малітвы.
3. Працяжнае, напеўнае вымаўленне слоў пры чытанні, размове.
Словы ён вымаўляе крыху з распевам.
|| прым. распе́ўны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
справядлі́вы, -ая, -ае.
1. Які дзейнічае бесстаронна, непрадузята.
С. суддзя.
Справядлівае рашэнне.
Справядліва (прысл.) ацаніць што-н.
2. Такі, які грунтуецца на справядлівасці; законны.
Справядлівыя нараканні.
3. Які адпавядае ісціне; правільны.
Факты пры праверцы аказаліся справядлівымі.
|| наз. справядлі́васць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
схіл, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Нахіленая паверхня чаго-н.; пакаты спуск.
С. страхі.
С. гары.
2. перан. Набліжэнне канца жыцця.
С. жыцця.
◊
На схіле дзён (гадоў) (кніжн.) — пры набліжэнні старасці.
|| прым. схі́лавы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тамі́ць, тамлю́, то́міш, то́міць; то́млены; незак.
1. каго-што. Мучыць, знясільваць (цяжкай працай, хадой і пад.).
2. каго-што. Прычыняць фізічныя або маральныя пакуты.
3. што. Вытрымліваць пры пэўных умовах для атрымання неабходных якасцей (спец.).
Т. цэлюлозу.
|| наз. тамле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
торг¹, -у, мн. таргі́, -о́ў, м.
1. гл. таргаваць, таргавацца.
2. Базар, рынак; месца гандлю (уст.).
Паспееш з козамі на т. (прымаўка).
3. звычайна мн. Публічны продаж маёмасці, рэчаў, пры якім пакупніком становіцца той, хто прапануе больш высокую цану; аўкцыён.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тушэ́, нескл., н. (спец.).
1. Характар, спосаб дакранання да клавішаў фартэпіяна пры ігры.
Мяккае т.
Моцнае т.
2. У спорце: укол, удар, нанесены фехтавальшчыкам саперніку ў адпаведнасці з правіламі, а таксама дотык барца абедзвюма лапаткамі да дывана, які абазначае яго паражэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзе́ла, ‑а, н.
Разм.
1. Тое, што і справа. Калі ўжо сонейка прыгрэла, Антось на полі кончыў дзела і выпраг коніка сівога, Свайго памочніка старога. Колас. Вялікі целам, ды малы дзелам. Прыказка.
2. Пра што‑н. карыснае, важнае. — Хамут ладзіш? Дзела. Не гаруй, хлопец, я меншы за цябе без бацькі застаўся, а вось жыву. Асіпенка. — А ён дзела кажа. Купляй тры пары, — весела параіла Клаўдзя. Савіцкі.
•••
Ісці ў дзела гл. ісці.
Пры дзеле — пры занятку, пры рабоце.
Пусціць у дзела гл. пусціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су..., прыстаўка.
1. Ужываецца пры ўтварэнні назоўнікаў і абазначае: а) сумеснасць, саўдзел, напрыклад: суапякун, сунаймальнік, сунаследнік, субяседнік; б) сукупнасць, зборнасць, напрыклад: сузор’е, суквецце, суплоддзе.
2. Ужываецца пры ўтварэнні прыметнікаў і абазначае: а) суадноснасць пэўнай якасці паміж прадметамі, напрыклад: сугучны, суразмерны, сузалежны; б) збліжэнне, супадзенне ў прасторы або ў часе, напрыклад: суладны, сумежны, сумесны, сучасны; в) указанне на ўнутранае адзінства чаго‑н., напрыклад: суцэльны.
3. Ужываецца пры ўтварэнні дзеясловаў і абазначае сумеснасць, суправаджэнне або ўстанаўленне суадносін паміж чым‑н., напрыклад: суіснаваць, сумясціць, суаднесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кантава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.
1. Абчэсваючы (дошку, бервяно, камень і г. д.), рабіць кант 1 (у 1 знач.). Кантаваць слупок. □ Не ўсе цесляры добра ўмелі кантаваць бярвенне. Пальчэўскі.
2. Пераварочваць (грузы) пры перамяшчэнні або выраб пры апрацоўцы. У сярэдзіне .. [скрыні] быў матор, на баках надпісы: «Асцярожна, не кантаваць!» Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)