навучэ́нец, ‑нца, м.

Той, хто навучаецца, вучыцца ў старшых класах сярэдніх школ, тэхнікумах, вучылішчах і іншых сярэдніх навучальных установах. Побач стаяў невысокі хлопец у форме навучэнца чыгуначнага вучылішча. Васілёнак. Знайшлі мы сабе добрую кватэру. Мы — чацвёра навучэнцаў настаўніцкай семінарыі. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бала́ка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑лады, Т ‑ай (‑аю), ж.

Разм. Вясёлы гаварун, жартаўнік. Побач з Паўлам у траншэі, як і заўсёды быў ягоны неразлучны сябра Саша Пасмітны, шахцёр з Данбаса, ротны весялун і балака. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аддзіма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.

Адносіць назад або ўбок павевамі ветру. Вецер аддзімае крысы паліто. // Раз-пораз выдыхаць ротам паветра ў часе сну або ў стане фізічных перагрузак. А Лёва, стоячы побач з тэлефоннай будкай, толькі пацее ды аддзімае. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раз’язджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Многа і часта ездзіць з месца на месца. [Мікола] не чуў, як неўзабаве побач спынілася машына хуткай дапамогі, якая раз’язджала па вуліцах, падбіраючы раненых. Якімовіч. Аднак труна Буйніцкага не мела сталага прыпынку і вымушана была раз’язджаць. Рамановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

франт, ‑а, М ‑нце, м.

Чалавек, які любіць модна прыбірацца; моднік. Малы, насаты франт пад цірольскім капелюшом — Мазалёк, як па ролі належала, важна маўчаў. Брыль. [Артур] стаяў побач з газетным кіёскам, у светла-шэрым касцюме, з папяросай у зубах, франт-франтам. Ваданосаў.

[Польск. frant.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

халя́ўка, ‑і, ДМ ‑ляўцы; Р мн. ‑лявак; ж.

Памянш.-ласк. да халява. [Люся] села на ўзбочыне шляху, побач са мной, апусціўшы ў канаву ногі, абутыя ў чаравікі з высокімі халяўкамі. Навуменка.

•••

Халяўкі смаліць — заляцацца да каго‑н. з жаночага полу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шту́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Памянш.-ласк. да штука (у 2–4 знач.). — На, Сымоне, маеш штучку! Грай здаровы! — дзед сказаў. Колас. Вярталася.. жаданне — побач з сур’ёзнаю справай выкінуць нейкую штучку. Брыль.

•••

Тонкая штучка — хітрун, спрытнюга.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

А́рцы- ’звыш-’. Прэфіксальны элемент. З польск. arcy‑ у якой праз лацінскую з грэчаскай, якая дала архі- (гл.). Брукнер, 6. Побач з выкарыстаннем прэфікса ў запазычаных словах (арцыбіскуп) можна прывесці і ўласна беларускія ўтварэнні з ім: арцыплут (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падкле́йка, ‑і, ДМ ‑клейцы; Р мн. ‑клеек; ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. падклеіць.

2. Тое, што падклеена, або тое, да чаго падклеена што‑н. Падклейка фуражкі. □ У другім месцы, пад разложыстым дубам, клятчатай падклейкай пярэсціў брызентавы плашч, побач ляжаў капялюш. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пага́на,

1. Прысл. да паганы (у 1 знач.).

2. безас. у знач. вык. Пра цяжкі, дрэнны фізічны або псіхічны стан. Каб трохі, [Ганна] упала б — ледзь намаглася ўтрымацца. Бацька заўважыў, што ёй пагана, стаў побач, паклаў руку на плячо, быццам супакойваў, даваў сілу. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)