Раску́лтацца ’раскалмаціцца’ (ашм., Стан.). Паводле аўтара слоўніка, да гу́лта ’логава свінні ва ўскалмачанай саломе’ (там жа), няяснага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцёўкаць ’гучна рассякаць паветра гнуткім дубцом або кароткай пужкай’ (васіл., Лаўшук, вусн. паведамл.). Гукапераймальнага паходжання, параўн. шчоўкаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тальва́ ’падгорле ў каровы’ (зах.-палес., Бел.-укр. ізал.). Паводле Дзендзялеўскага (там жа, 25), палескі рэгіяналізм няяснага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бро́мы ’будынкі гандлёвых радоў’ (Касп.). Запазычанне з польск. (ст.) broma (brama) ’вароты, уезд’ (да паходжання польск. слова гл. бра́ма).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гальні́к ’дзяркач’ (Нас., Бяльк.). Відавочна, таго ж паходжання, што і гале́нь ’тс’ (гл.), г. зн. звязана са словам голы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарні́за ’ўзор у шалёўцы’ (Сцяшк.). Таго ж паходжання, што і гарніз, карніз (да апошняга гл. апісанне семантыкі ў Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сверса́дла (сверса́дло) ‘люстэрка’ (Сл. Брэс.). З польск. zwierciadło ‘тс’, параўн. укр. свіча́до ‘тс’ таго ж паходжання (ЕСУМ, 5, 198).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́ры-пы́ры слэнг. ‘тое-сёе’ (Рамза, Бел. гутарк.). Рыфмаванае спалучэнне слоў гукапераймальнага паходжання, параўн. тыр-тыр, пыр 2, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
род, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Асноўная грамадская арганізацыя першабытнаабшчыннага ладу, аб’яднаная сваяцтвам і агульнасцю гаспадаркі.
Старэйшына роду.
2. Рад пакаленняў, якія паходзяць ад аднаго продка, а таксама ўвогуле пакаленне.
Са знатнага роду.
Весці свой р. ад каго-н. (паходзіць ад каго-н.). Родам гараджанін. 3 роду ў р. (з пакалення ў пакаленне). Без роду, без племені (пра чалавека невядомага паходжання; уст.). Ні роду ні племені (пра чалавека адзінокага, без родных; уст.). Гэта ў іх у родзе (па спадчыннасці). Р. чалавечы (людзі).
3. У сістэматыцы жывёл і раслін: група, якая аб’ядноўвае некалькі відаў, што валодаюць агульнымі прыметамі.
◊
Ад (з) роду (разм.) — ад самага нараджэння.
На раду напісана што (разм.) — прадвызначана.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Галгая́нка ’дурнаватая жанчына’ (Жд. 2). Слова невядомага паходжання: не знаходзіцца роднасных або падобных лексем, якія маглі б праясніць этымалогію галгая́нкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)