гру́па, ‑ы, ж.
1. Некалькі чалавек, прадметаў і пад., якія знаходзяцца блізка адзін ад аднаго. Група дамоў. □ На ўзлеснай вуліцы, якая была дагэтуль бязлюднай, раптам з’явілася група дзяўчат і хлопцаў. Шахавец. // Графічны малюнак, скульптура або фатаграфічны здымак некалькіх асоб. Скульптурная група.
2. Сукупнасць прадметаў, з’яў, рэчываў, аб’яднаных паміж сабой якой‑н. агульнай прыметай, уласцівасцю і пад. Група крыві. □ У значнай колькасці вугор водзіцца ў возеры Нарач і некаторых азёрах Нарачанскай групы. Матрунёнак.
3. Аб’яднанне некалькіх асоб, арганізацыя, падраздзяленняў і пад., звязаных агульнымі мэтамі, ідэямі, сумеснай дзейнасцю. Камсамольская група. Ударная група войск. Група армій. □ А калі ў партызанскай групе сур’ёзна загаварылі аб узрывах чыгункі, .. [Ірына] проста сказала: — Гэта зраблю я... Лынькоў. // Аб’яднанне некалькіх асоб для сумесных заняткаў. Група падоўжанага дня. □ Жэня Жук — адзіная ў групе дзяўчына — з крэйдаю ў руках нешта тлумачыла.. ля дошкі. Карпаў.
[Ням. Gruppe.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы, вас, вам, вас, вамі, аб вас; адз. ты; займ. асаб. 2 ас. мн.
Ужываецца пры звароце да некалькіх асоб, а таксама як форма ветлівага звароту да адной асобы.
•••
Быць з кім на вы гл. быць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збіра́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Спец. Які служыць для збірання чаго‑н. Збіральнае шкло. Збіральныя валаскі насякомых.
2. Які аб’ядноўвае ў сабе характэрныя прыметы некалькіх аднародных з’яў, прадметаў, асоб і пад.; абагульнены. Збіральны мастацкі вобраз. Збіральная назва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пратэ́кцыя, ‑і, ж.
Апякунства, падтрымка з боку ўплывовых асоб, якія спрыяюць уладкаванню чыіх‑н. спраў. — Што ж, можна паспрабаваць зрабіць і такі ход, тым больш, што хлапчына працуе на тэлестудыі: там таксама можа спатрэбіцца пратэкцыя. Шамякін.
[Лац. protectio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассакрэ́ціць, ‑рэчу, ‑рэціш, ‑рэціць; зак., каго-што.
1. Зрабіць вядомым тое, што раней было сакрэтным. [Наведванне хлопцамі вёскі Рог] было небяспечна, таму што магло хутка рассакрэціць прыпынак падпольнага абкома. Казлоў.
2. Разм. Выключыць з саставу асоб, дапушчаных да сакрэтнай работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узаемазале́жнасць, ‑і, ж.
Залежнасць адзін ад другога, узаемная залежнасць з’яў, асоб, арганізацый і пад. Узаемазалежнасць паміж вырабам і збытам тавараў. □ Ёсць .. нормы, якіх чалавек павінен прытрымлівацца, каб стаць чалавекам. Усё знаходзіцца ва ўзаемасувязі і ўзаемазалежнасці. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ёсць¹.
1. Форма цяпер. часу ўсіх асоб адз. і мн. ліку дзеяслова быць; існуе, маецца ў наяўнасці.
Ё. сябры.
Ё. спадзяванне.
2. Служыць звязкай у састаўным іменным выказніку.
Што ё. сумленне? Закон ё. закон.
Гаспадарка ё. мая апора.
◊
Што ёсць духу (разм.) —
1) вельмі хутка (бегчы, ехаць і пад.);
2) вельмі моцна (крычаць і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
князь, -я, мн. князі́, -ёў, м.
1. Правадыр войска і правіцель феадальнай манархічнай дзяржавы або асобнага ўдзельнага княства.
Полацкі к.
2. Тытул такіх асоб, які перадаваўся ў спадчыну або прысвойваўся царом як узнагарода, а таксама асоба, якая мела такі тытул.
|| пагард. князёк, -зька́, мн. -зькі́, -зько́ў, м.
|| прым. кня́жацкі, -ая, -ае.
К. палац.
К. тытул.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
калга́с, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У СССР — адна з форм арганізацыі сельскагаспадарчай працы, аб’яднанне сялян для сумеснага вядзення сельскай гаспадаркі на аснове абагуленых сродкаў вытворчасці (са скарачэння слоў: калектыўная гаспадарка).
Старшыня калгаса.
Арганізаваць к.
2. зб. Калектыў асоб, якія ўваходзяць у гэта аб’яднанне; калгаснікі.
Усім калгасам выехалі на жніво.
|| прым. калга́сны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тро́йца, -ы, ж.
1. (з вялікай літары). У хрысціянскай рэлігіі: трыадзінае бажаство, у якім спалучаюцца тры асобы: Бог Айцец, Бог Сын і Бог Дух Святы.
2. (з вялікай літары). Свята хрысціянскай царквы, якое адзначаецца на пяцідзясяты дзень пасля Вялікадня; Сёмуха.
3. Пра трох асоб, звязаных паміж сабой сяброўскімі адносінамі (разм., часта іран.).
Неразлучная т.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)