паніжэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.
1. Зрабіцца ніжэйшым або размясціцца ніжэй.
Чалавек ад страху паніжэў.
Сонца паніжэла.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паменшыцца (пра ўзровень, інтэнсіўнасць і пад.).
Напружанне току паніжэла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прамаліне́йны, -ая, -ае.
1. Які размешчаны, ідзе па прамой лініі.
П. рух.
2. перан. Шчыры і прамы, але пазбаўлены неабходнай гібкасці; аднабаковы.
П. чалавек. П. адказ.
Дзейнічаць прамалінейна (прысл.).
|| наз. прамаліне́йнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзе́яч, -а, мн. -ы, -аў, м.
Чалавек, які праявіў сябе ў якой-н. грамадскай дзейнасці.
Дзяржаўны д.
Дзеячы культуры.
Заслужаны д. навукі (ганаровае званне).
|| ж. дзяя́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мара́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Той, хто служыць у флоце.
2. Чалавек, які добра ведае мора і марскую справу.
|| памянш.-ласк. марачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. мара́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сысу́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Дзіцяня млекакормячай жывёліны, якое ссе маці.
2. Немаўля (разм., жарт.).
3. перан. Малады, нявопытны ў якой-н. справе чалавек.
|| памянш. сысуно́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хло́пец, ‑пца, м.
Малады чалавек, юнак. Дэмабілізаваўся хлопец з арміі, прыехаў у родную вёску. Хадкевіч. За сталом старшыні ён убачыў такога ж, як сам, маладога хлопца. Дуброўскі. // Нежанаты мужчына. У Сцяпана Лісоўчыка — усё дочкі. Вясёлы, гаманкі быў, калі ў хлопцах хадзіў. Ракітны.
•••
Свой хлопец — просты, вясёлы, кампанейскі чалавек (мужчына).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
швэ́ндацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. неадабр. Хадзіць узад-уперад без справы, без занятку; брадзіць, сноўдацца. — А мой чалавек недзе па дварэ швэндаецца, — быццам адгадваючы Аленіны думкі, гаворыць Малання. Мележ. Міколку з дзедам спынілі некалькі чалавек, акружылі, запыталі сурова: — Што вы за людзі? Чаго паначы швэндаецеся па лесе? Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аго́ўтацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Абл. Паступова асвоіцца, прывыкнуць. [Васіль:] — Чалавек агоўтаецца, звыкнецца, яму здаецца, гэтак яму і патрэбна... Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аклі́кнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Адазвацца, падаць голас. Смуглявы малады чалавек толькі ўсміхнуўся і аклікнуўся адным словам: — Здорава! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аксака́л, ‑а, м.
У народаў Сярэдняй Азіі — паважаны, умудроны жыццём чалавек, а таксама форма ветлівага звароту да такіх людзей.
[Цюрк. āq — белы, saqal — барада.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)