прытушы́цца, ‑тушыцца; зак.
1. Стаць менш яркім; зацямніцца. Вербы крыху памутнелі, прытушыліся змрокам. Глуха і цяжка ўздыхае Дняпро. Ракітны. [Іван] з задавальненнем падумаў, што пад дажджом прытушыцца, пацямнее яго паласатая, бачная здалёк стракатасць. Быкаў.
2. перан. Аслабіцца, стрымацца (пра пачуцці). Прытушылася нервовая рашучасць у зыркіх вачах Жука. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бязме́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які немагчыма або цяжка вымераць. Бязмерная глыбіня. Бязмерная вышыня.
2. перан. Надзвычайна глыбокі, моцны (пра пачуцці). Заламаў дзед на галаве рукі і з бязмерным горам пазіраў на Панаса. Колас. [Колышаў] адчуваў бязмерную нянавісць да тых, хто прымушаў пакутаваць і катаваў гэтых людзей. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сане́т, ‑а, М ‑неце, м.
Лірычны верш з 14 радкоў — двух чатырохрадкоўяў і двух трохрадкоўяў з асаблівым размяшчэннем рыфмаў. Санет на беларускай мове гэтак жа лёгка і зграбна выражае і даносіць думкі і пачуцці, як санеты славутых італьянскіх і французскіх майстроў, сцвярджаў [М. Багдановіч]. Лойка.
•••
Вянок санетаў гл. вянок.
[Іт. sonetto.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усёпаглына́льны, ‑ая, ‑ае.
Які ахоплівае ўсю істоту, выцясняючы ўсе іншыя пачуцці, думкі і пад. Калі ў ..сэрцы [Тані] і было пачуццё, падобнае на каханне, дык яно не было такім моцным, усёпаглынальным, якое перапаўняе істоту чалавека, засланяючы сабой усё іншае. Машара. Усёпаглынальная дабрата — вызначальная рыса натуры дзядзькі Антося. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачапі́ць, -чаплю́, -чэ́піш, -чэ́піць; -чэ́плены; зак., каго-што.
1. Захапіць, паддзець, каб прыцягнуць да сябе або злучыць з чым-н.
З. вядро на крук.
З. бервяно бусаком.
2. Выпадкова закрануць пры руху.
З. воссю за вугал.
3. перан. Усхваляваць, абудзіць якое-н. пачуццё; зняважыць чые-н. пачуцці.
З. за жывое.
З. самалюбства.
4. Пачаць гаворку з кім-н., сказаць каму-н. што-н.; закрануць у размове што-н.
Я не рада, што яе зачапіла.
З. дзяўчыну ў гаворцы.
|| незак. зачэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
таргава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; незак.
1. каго-што. Збіраючыся купіць што-н., прыцэньвацца, дамаўляцца аб цане.
Т. бульбу.
2. Тое, што і гандляваць (разм.).
3. перан., кім-чым. Рабіць прадметам гандлю (пра людзей, іх пачуцці і пад.).
Т. сумленнем.
|| зак. старгава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; -гава́ны (да 1 знач.), патаргава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; -гава́ны (да 1 знач.; разм.) і прытаргава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; -гава́ны (да 1 знач.; разм.).
|| наз. торг, -у, м. (да 1 і 2 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчы́ры, -ая, -ае.
1. Які выражае сапраўдныя пачуцці, праўдзівы, адкрыты.
Ш. чалавек.
Шчырае прызнанне.
Гаварыць шчыра (прысл.). Сказаць ад шчырага сэрца.
2. Задушэўны, інтымны.
Шчырая размова.
3. Сардэчны, душэўны.
Шчырая сяброўка.
4. Пазбаўлены прытворства.
Шчырае шкадаванне.
5. Старанны; верны, адданы, заўзяты.
Шчырая праца.
Ш. змагар за светлую будучыню.
Ш. следапыт.
6. Просты, даверлівы.
Ш. чалавек усяму верыць.
7. Які складаецца з аднолькавых парод дрэў (пра лес, бор); без дамешак, прымесей.
Ш. бор.
Шчырае золата.
◊
Шчырая праўда — сама праўда.
|| наз. шчы́расць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перабрадзі́ць, ‑бродзіць; зак.
1. Перастаўшы брадзіць, стаць гатовым для ўжывання. Перабрадзіла рошчына. Перабрадзіла піва. // перан. Разм. Стаць больш ураўнаважаным пасля бурнага жыцця. Я маўчаў. Мабыць, не перабрадзілі яшчэ мае пачуцці, не выспела трывога. Шамякін.
2. Сапсавацца ў выніку празмернага браджэння. Стаяць слоікі, а ў іх мёд, які перабрадзіў. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абды́мкі, ‑аў; адз. няма.
Ахопліванне рукамі каго‑н. (выказваючы пачуцці радасці, замілавання і пад.). Людзі кінуліся да Васіля Іванавіча, ледзь не заціснулі.. у абдымках, падхапілі на рукі. Лынькоў.
•••
З распасцёртымі абдымкамі — з радасцю, прыветна (сустрэць, прыняць і пад.).
Кідацца (кінуцца) у абдымкі гл. кінуцца.
Схапіць у абдымкі гл. схапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завіхры́ць 1, ‑рыць; зак.
1. што. Закружыць, узняць віхрам. Вецер завіхрыў пясок. / у безас. ужыв. Завіхрыла снег на полі.
2. перан. Бурна праявіцца; забурліць, закіпець (пра падзеі, пачуцці і пад.). У грудзях завіхрыла разгарачанае пачуццё. Гартны.
завіхры́ць 2, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Падняць віхор, пасмы. Завіхрыць валасы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)