або́
1. союз
2. союз
3. союз
4. союз
5.
◊ або́ — або́ — и́ли — и́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
або́
1. союз
2. союз
3. союз
4. союз
5.
◊ або́ — або́ — и́ли — и́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
под, по́до II предлог;
1. с
поста́вить что́-л. под стол паста́віць што-не́будзь пад стол;
спря́тать что́-л. под замо́к схава́ць што-не́будзь пад замо́к;
спусти́ться под зе́млю спусці́цца пад зямлю́;
лечь под одея́ло ле́гчы пад ко́ўдру;
взять под свою́ защи́ту узя́ць пад сваю́ абаро́ну;
подпа́сть под влия́ние падпа́сці пад уплы́ў;
поста́вить под уда́р паста́віць пад уда́р;
поста́вить под угро́зу паста́віць пад пагро́зу;
попа́сть под дождь папа́сці (тра́піць) пад дождж;
вы́брать уча́сток под кле́вер вы́браць уча́стак пад канюшы́ну;
по́д руку пад руку́;
ему́ под со́рок яму́ пад со́рак;
дать де́ньги под распи́ску даць гро́шы пад распі́ску;
петь под аккомпанеме́нт роя́ля спява́ць пад акампанеме́нт рая́ля;
пляса́ть под бая́н скака́ць пад бая́н;
писа́ть под дикто́вку піса́ць пад дыкто́ўку;
сде́лать под мра́мор зрабі́ць пад ма́рмур;
2. с
находи́ться под столо́м знахо́дзіцца пад стало́м;
лежа́ть под одея́лом ляжа́ць пад ко́ўдрай;
рабо́тать под землёй працава́ць пад зямлёй;
под охра́ной зако́на пад ахо́вай зако́ну;
находи́ться под влия́нием знахо́дзіцца пад уплы́вам;
быть под наблюде́нием врача́ знахо́дзіцца пад нагля́дам до́ктара;
по́ле под кле́вером по́ле пад канюшы́най;
парохо́д под пана́мским фла́гом парахо́д пад пана́мскім сця́гам;
статья́ под его́ и́менем арты́кул пад яго́ і́мем;
под де́йствием луче́й пад уздзе́яннем прамянёў;
находи́ться под защи́той знахо́дзіцца пад абаро́най;
что ну́жно понима́ть под э́тим те́рмином? што трэ́ба разуме́ць пад гэ́тым тэ́рмінам?;
под угро́зой пад пагро́зай.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пад, пада
1. с
2. с
3. с
4. с
5. с
6. с
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нога́ нага́, -гі́
◊
вверх нога́ми дагары́ нага́мі;
быть на коро́ткой ноге́ с ке́м-л. быць у блі́зкіх адно́сінах з кім-не́будзь;
ни ного́й ко мне! ні наго́й да мяне́!;
сби́ться с ног збі́цца з ног;
дать но́гу
стать на́ ноги стаць на но́гі;
стоя́ть на нога́х стаяць на нага́х;
на нога́х не стои́т на нага́х не стаі́ць;
встать с ле́вой ноги́ уста́ць з ле́вай нагі́;
на широ́кую но́гу раско́шна;
поста́вить на́ ноги паста́віць на но́гі;
на нога́х на нага́х;
едва́ но́ги но́сят ле́дзьве но́гі но́сяць;
одно́й ного́й в моги́ле адно́й наго́й у магі́ле;
кла́няться в но́ги кла́няцца ў но́гі;
валя́ться в нога́х кача́цца ў нага́х;
в нога́х у нага́х;
чего́ моя́ нога́ хо́чет чаго́ мая́ нага́ хо́ча;
без за́дних ног без за́дніх но́г;
подня́ть на́ ноги падня́ць (узня́ць) на но́гі;
под нога́ми пад нага́мі;
ноги́ не бу́дет нагі́ не бу́дзе;
но́ги унести́ уцячы́;
ног под собо́й не слы́шать ног пад сабо́й не чуць;
протяну́ть но́ги вы́цягнуць но́гі;
но́ги подкоси́лись но́гі падкасі́ліся;
наступи́ть на́ ногу наступі́ць на нагу́;
во́лка но́ги ко́рмят
с ног до головы́ з но́г да галавы́;
с рука́ми и нога́ми з рука́мі і нага́мі;
со всех но́г з усі́х но́г;
быть у чьи́х-л. ног
подста́вить но́гу падста́віць нагу́;
поста́вить с ног на́ голову паста́віць з ног на галаву́;
и рука́ми, и нога́ми і рука́мі, і нага́мі;
как соба́ке пя́тая нога́ як саба́ку пя́тая нага́;
одна́ нога́ здесь, друга́я — там адна́ нага́ тут, друга́я — там;
чёрт но́гу сло́мит чорт нагу́ зло́міць;
отку́да но́ги взяли́сь адку́ль но́гі ўзялі́ся;
теря́ть по́чву под нога́ми губля́ць гле́бу пад нага́мі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плы́сці
1.
2.
3.
4. (удаляться, плывя) уплыва́ть;
5.
◊ п. па цячэ́нні — плыть по тече́нию;
п. ў ру́кі — плыть в ру́ки;
п. су́праць цячэ́ння — плыть про́тив тече́ния;
п. з рук — плыть из рук; плыть сквозь па́льцы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
держа́ть
держа́ть во́жжи трыма́ць ле́йцы;
держи́ во́ра! лаві́ зло́дзея!;
держа́ть в посте́ли трыма́ць у пасце́лі;
держа́ть соба́ку трыма́ць саба́ку;
держа́л моро́з
держа́ть квартира́нтов трыма́ць кватара́нтаў;
держа́ть под подозре́нием трыма́ць пад падазрэ́ннем;
◊
держа́ть речь гавары́ць прамо́ву;
держа́ть путь браць кіру́нак; (ехать) е́хаць; (
держа́ть язы́к за зуба́ми трыма́ць язы́к за зуба́мі;
держа́ть у́хо востро́ трыма́ць ву́ха во́стра;
держа́ть пари́ ісці́ ў закла́д;
держа́ть своё сло́во трыма́цца свайго́ сло́ва;
держа́ть в по́ле зре́ния трыма́ць у по́лі зро́ку;
держа́ть под замко́м трыма́ць на замку́;
держа́ть в тиска́х трыма́ць у абцуга́х;
держа́ть в ра́мках трыма́ць у ра́мках;
держа́ть в чёрном те́ле трыма́ць у чо́рным це́ле;
держа́ть фасо́н трыма́ць фасо́н;
держа́ть себя́ (каким-л. образом) трыма́ць сябе́;
держа́ть себя́ в рука́х трыма́ць сябе́ ў рука́х;
кре́пко держа́ть в рука́х (кого-л.) мо́цна трыма́ць у рука́х (каго-небудзь);
держа́ть нос по́ ветру трыма́ць нос па ве́тры;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́весть
◊
угрызе́ния со́вести му́кі (дако́ры, згрызо́ты) сумле́ння;
не за страх, а за со́весть добрасумле́нна; не з-за стра́ху, а па сумле́нні;
по со́вести говоря́ шчы́ра ка́жучы;
порабо́тали на со́весть папрацава́лі сумле́нна (як ма́е быць);
сде́лка с со́вестью здзе́лка (гешэ́фт) з сумле́ннем;
ни стыда́, ни со́вести ні сумле́ння, ні со́раму;
без зазре́ния со́вести без усяля́кага со́раму, бессаро́мна;
для очи́стки (успокое́ния) со́вести для ўла́снага заспакае́ння, для ачы́сткі сумле́ння;
со споко́йной со́вестью са спако́йным сумле́ннем;
име́ть (что-л.) на со́вести мець (што-небудзь) на сумле́нні;
свобо́да со́вести свабо́да веравызна́ння;
на со́весть а) (добросовестно) сумле́нна, як ма́е быць; б) (без документов) на паве́р;
по (чи́стой) со́вести сумле́нна;
лежи́т на со́вести (чьей) ляжы́ць на сумле́нні (чыім);
примири́ться со свое́й со́вестью прыміры́цца са сваі́м сумле́ннем;
на́до (пора́) и со́весть знать трэ́ба
со́вести хвати́ло (у кого) сумле́ння хапі́ла (у каго);
не хвати́ло со́вести не хапі́ла сумле́ння;
прода́ть со́весть прада́ць сумле́нне;
го́лос со́весть го́лас сумле́ння.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ход
1.
2.
3.
○ по́ўны х.! — по́лный ход!;
хады́ су́вязі — ходы́ сообще́ния;
◊ на хаду́ — на ходу́;
ве́даць усе́ хады́ і вы́хады — знать все ходы́ и вы́ходы;
даць х. спра́ве — дать ход де́лу;
з хо́ду — с хо́ду;
на халасты́м хаду́ — на холосто́м ходу́;
даць за́дні х. — дать за́дний ход;
сваі́м хо́дам — свои́м хо́дом;
не даць хо́ду — не дать хо́ду;
пусці́ць у х. — пусти́ть в ход;
быць у хаду́ — быть в ходу́;
даць хо́ду — дать хо́ду;
на по́ўны х., по́ўным хо́дам — на по́лный ход, по́лным хо́дом;
з чо́рнага хо́да — с чёрного хо́да;
на по́ўным хаду́ — на по́лном ходу́;
па хо́ду спра́вы — по хо́ду де́ла;
х. канём — ход конём;
ісці́ ў х. —
на хаду́ падно́скі адрыва́е —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поI предлог;
1. с
плыть по́ морю плыць па мо́ры;
ла́зить по гора́м ла́зіць па гара́х;
кни́ги разло́жены по всему́ столу́ кні́гі раскла́дзены па ўсім стале́;
по гла́дкому дну па гла́дкім дне;
по го́лому те́лу па го́лым це́ле;
уда́рить по спине́ уда́рыць па спі́не; наряду с этим иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (в знач.: вдоль, около чего-л.) уздо́ўж (чаго), каля́ (чаго);
доро́га пролега́ла по боло́ту даро́га ішла́ бало́там (па бало́це);
2. с
по Се́верному Кавка́зу па Паўно́чным Каўка́зе;
ходи́ть по ко́мнате хадзі́ць па пако́і;
лета́ть по во́здуху лята́ць па паве́тры;
прика́з по второ́му полку́ зага́д па другі́м палку́;
тепло́ расхо́дится по всему́ органи́зму цяпло́ разыхо́дзіцца па ўсім аргані́зме;
рассади́ть всех по места́м рассадзі́ць усі́х па ме́сцах;
3. с
плыть по тече́нию плыць па цячэ́нні;
по следа́м проти́вника па сляда́х праці́ўніка; кроме того, иногда переводится также предлогами: з (чым), у, ва (чым);
кора́бль шёл по ве́тру карабе́ль ішо́ў з ве́трам;
по направле́нию к го́роду у кі́рунку (напра́мку) да го́рада;
по всем направле́ниям ва ўсіх кіру́нках (напра́мках);
4. с
рабо́тать по профсою́зной ли́нии працава́ць па прафсаю́знай лі́ніі;
деба́ты по законопрое́кту дэба́ты па законапрае́кце;
коми́ссия по составле́нию резолю́ции камі́сія па склада́нні рэзалю́цыі;
он врач по профе́ссии ён до́ктар па прафе́сіі;
соревнова́ния по футбо́лу, по лы́жам, по ша́хматам спабо́рніцтвы па футбо́ле, па лы́жах, па ша́хматах;
5. с
по расписа́нию па раскла́дзе;
по прика́зу команди́ра па зага́дзе камандзі́ра;
рабо́тать по пла́ну працава́ць па пла́не;
начина́ть рабо́ту по гудку́ пачына́ць пра́цу па гудку́;
э́то нам принадлежи́т по пра́ву гэ́та нам нале́жыць па пра́ве;
по вы́бору па вы́бары;
по жела́нию па жада́нні;
узна́ть по го́лосу, по глаза́м пазна́ць па го́ласе, па вача́х;
вызыва́ть по фами́лии выкліка́ць па про́звішчы;
по пра́вилам игры́ па пра́вілах гульні́; кроме того, иногда переводится также иными предлогами и конструкциями без предлогов, в частности: а) (в знач. согласно с чьим-л. мнением, взглядами, какими-л. положениями) паво́дле (каго, чаго); на ду́мку, па ду́мцы (каго);
по сообще́ниям газе́т паво́дле паведамле́нняў газе́т;
по моему́ мне́нию на маю ду́мку, на мой по́гляд; б) (при словах, означающих «взять», «вызывать», «зов»
по его́ зо́ву все яви́лись па яго́ за́кліку (на яго́ за́клік) усе́ з’яві́ліся;
6. с
е́хать парохо́дом и по желе́зной доро́ге е́хаць парахо́дам і па чыгу́нцы (і чыгу́нкай);
посла́ть по по́чте пасла́ць па по́шце (по́штай);
сообщи́ть по телегра́фу паве́даміць па тэлегра́фе (тэлегра́фам);
говори́ть по телефо́ну гавары́ць па тэлефо́не;
7. с
сде́лать что́-л. по оши́бке зрабі́ць што-не́будзь па памы́лцы;
по знако́мству па знаёмстве;
не яви́ться на рабо́ту по боле́зни не з’яві́цца на пра́цу па хваро́бе (з прычы́ны хваро́бы);
по ра́зным причи́нам па ро́зных прычы́нах;
8. с
ста́рший по во́зрасту старэ́йшы па ўзро́сце;
ра́нний по вре́мени ра́нні па ча́се;
до́брый по хара́ктеру до́бры па хара́ктары (хара́ктарам);
узна́ть по глаза́м пазна́ць па вача́х;
9. с
това́рищ по университе́ту тава́рыш па ўніверсітэ́це;
брат по отцу́ брат па ба́цьку;
ро́дственники по жёнам сваякі́ па жо́нках;
10. с
занима́ться по ча́су в день займа́цца па гадзі́не на дзень;
по го́ду не писа́л пи́сем па го́ду не піса́ў лісто́ў; с
по выходны́м дням у выхадны́я (выхо́дныя) дні (выхадны́мі, выхо́днымі дня́мі);
по пра́здникам у свя́ты (свя́тамі);
по утра́м ра́ніцамі;
я не ви́дел его́ по це́лым неде́лям я не ба́чыў яго́ цэ́лымі ты́днямі;
собира́ться по четверга́м збіра́цца па чацвярга́х (чацвярга́мі);
по весне́ вясно́й, уве́сну;
по о́сени уво́сень, во́сенню;
11. с
по рублю́ шту́ка па рублі́ шту́ка;
дать де́тям по я́блоку даць дзе́цям па я́блыку;
по ра́зу па ра́зе;
12. с
стреля́ть по проти́внику страля́ць па праці́ўніку (у праці́ўніка);
стреля́ть по око́пу, по блиндажа́м страля́ць па ако́пе, па бліндажа́х;
стуча́ть по столу́ сту́каць па стале́;
13. с
пла́кать по му́жу пла́каць па му́жу;
скуча́ть по де́тям сумава́ць па дзе́цях (аб дзе́цях).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цягну́ць
1.
2. тащи́ть;
3. (извлекать, вынимать) тащи́ть;
4. (заставлять
5. (растаскивать, красть) тащи́ть, тяну́ть;
◊ ц. ля́мку — тяну́ть ля́мку;
ц. жы́лы — (з каго) тяну́ть жи́лы (из кого);
ц. рызі́ну — тяну́ть рези́ну;
ц. за язы́к — тяну́ть за язы́к;
ц. адну́ і ту́ю ж (усё ту́ю ж) пе́сню — тяну́ть одну́ и ту́ же (всё ту́ же) пе́сню;
ц. на вяро́ўцы — (каго) тащи́ть (тяну́ть) на верёвке (кого);
за ву́шы ц. — (каго) за́ уши тащи́ть (кого);
ц. валы́нку — тяну́ть каните́ль;
ц. воз — тяну́ть воз;
ц. ярмо́ — тяну́ть ярмо́;
ц. за душу́ — тяну́ть за́ душу;
ц. ката́ за хвост — тяну́ть кота́ за хвост
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)