нефры́т 1, ‑у, М ‑рыце, м.
Спец. Запаленне нырак.
[Ад. грэч. nephros — нырка.]
нефры́т 2, ‑у, М ‑рыце, м.
Спец. Малочнабелы або зеленаваты мінерал, які ідзе на выраб упрыгожанняў і інш.
[Ад. грэч. nephros — нырка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прастудзі́цца, ‑студжуся, ‑студзішся, ‑студзіцца; зак.
Захварэць ад прастуды. Дзед колькі дзён таму, ловячы рыбу, вымак і прастудзіўся. Мележ. Пятро прастудзіўся і захварэў на двухбаковае запаленне лёгкіх. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцве́рдзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што.
1. Устанавіць, вызначыць на падставе абследавання.
Урач сцвердзіў запаленне лёгкіх.
2. Усвядоміць вартасць, значнасць сябе, сваёй асобы.
С. сваё «я».
3. Афіцыйна ўхваліць, прызнаць устаноўленым; пацвердзіць што-н.
С. дагавор подпісам.
|| незак. сцвярджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. сцвярджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
круп, ‑у, м.
Запаленне гартані і трахеі, якое суправаджаецца цяжкім дыханнем і задышкай. Сцяпан, паглядзеўшы хлопчыку ў рог, не сумняваўся, што гэта .. [дыфтэрыя]: усе тыповыя прыметы дыфтэрыйнага крупу. Шамякін.
[Англ. croup.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсцэ́с, ‑у, м.
Гнойны нарыў; запаленне тканак якога‑н. органа з нагнаеннем. Аднойчы са здымкамі грудной клеткі зайшоў у палату прафесар і заявіў, што асколкі далі абсцэс лёгкага. Карпюк.
[Лац. abscessus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карбу́нкул, ‑у і ‑а, м.
1. ‑у. Уст. Каштоўны камень чырвонага колеру; чырвоны гранат. На пальцах [у царыцы] — залатыя пярсцёнкі з аметыстамі і карбункуламі. Бядуля.
2. ‑а. Гнойнае запаленне глыбокіх слаёў скуры і падскурнай клятчаткі.
[Ад лац. carbunculus — вугольчык.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трахе́я ‘дыхальнае горла’, трахе́і ‘сасуды ў раслін’ (ТСБМ). Запазычанне з лацінскай медыцынскай наменклатуры, параўн. с.-лац. trāchea < ст.-грэч. (ἀρτηρία) τραχεῖα ‘дыхальнае горла’ (літаральна ‘цвёрдая ці шорсткая артэрыя’) (Голуб-Ліер, 486; ЕСУМ, 5, 624–625). Сюды ж трахеі́т ‘запаленне слізістай абалонкі трахеі’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запалёны, ‑ая, ‑ае.
1. Хворы на запаленне; прыпухлы, пачырванелы. Запалёны ўчастак цела. □ Віка не зводзіла з бацькі чырвоных, запалёных ад плачу вачэй, крыху здзіўленая і ўражаная, што ён так доўга маўчыць. Шамякін.
2. Узбуджаны, разгарачаны. Запалёны мозг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ны́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
1. Орган мочавыдзялення ў чалавека і пазваночных жывёл. Запаленне нырак.
2. толькі мн. (ны́ркі, ‑рак). Гэты орган некаторых жывёл як ежа.
•••
Блукаючая нырка — захворванне ныркі, якое праяўляецца ў яе ненармальнай рухомасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рубіко́н, ‑а, м.
Пра мяжу, рубеж чаго‑н., перашкоду, якія цяжка пераадолець. Звычайнае запаленне лёгкіх, расказваў доктар, крызіс прайшоў, чалавек, з дапамогай медыцыны, мінуў смяротны рубікон. Ермаловіч. Калясніца гісторыі імчалася да рубікона з нястрыманаю сілай. Гартны.
•••
Перайсці Рубікон гл. перайсці.
[Ад старажытнай назвы ракі Рубікон, якую перайшоў Юлій Цэзар супраць волі сената і гэтым самым пачаў грамадзянскую вайну.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)