крыклі́вы, -ая, -ае.
1. Які многа, часта крычыць.
Крыклівыя дзеці.
2. Прарэзлівы, гучны, непрыемна рэзкі.
К. голас.
3. перан. Які прымушае звярнуць на сябе ўвагу сваёй стракатасцю, яркасцю.
Крыклівыя афішы.
К. ўбор.
|| наз. крыклі́васць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
альт, -а́, мн. альты́, -о́ў, м.
1. Нізкі жаночы або дзіцячы голас.
2. Спявак (спявачка) з такім голасам.
3. Музычны смычковы або медны духавы інструмент нізкага рэгістра.
|| прым. альто́вы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уздрыгну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Уздрыгнуць, здрыгнуцца, задрыжаць.
У. ад нечаканага стуку.
Голас уздрыгнуўся ад хвалявання.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Скалануцца, страсянуцца, задрыжаць.
Ад павеву ветру галінкі ўздрыгнуліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Німама́та ’громка (вельмі)’ (Мат. Гом.)* Хутчэй за ўсё з ⁺няма мата, дзе мат ’голас’ (гл.), што можа трактавацца як ’так моцна, што не хапае голасу’, параўн. нямым голасам крычаць ’страшэнна, роспачна крычаць’. Не выключана і іншая версія на базе зыходнага выразу ⁺нямы мат як нямы голас. Ва ўсякім выпадку магчыма кантамінацыя абодвух выразаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грубе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца грубым, страчваць мяккасць. Рукі грубеюць. // Станавіцца рэзкім, гучным, непрыемным (пра голас). Голас грубее.
2. Страчваць далікатнасць, рабіцца менш культурным.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́мы, ‑ая, ‑ае.
Дзікі, роспачны. Раптам крык, Немы крык, З лесу крык страсянуў цішыню. Куляшоў. Пачуўся гром выбуху, лёскат жалеза, усплёск вады і немы, роспачны голас чалавека... Дуброўскі.
•••
Немым голасам гл. голас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галасо́к, ‑ска, м.
Памянш.-ласк. да голас (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напру́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак., што.
1. Зрабіць пругкім.
Н. мускулы.
2. перан. Узмацніць, павысіць ступень праяўлення чаго-н.
Н. зрок.
Н. слых.
Н. голас.
Н. памяць.
|| незак. напру́жваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. напру́жанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нутраны́, -а́я, -о́е.
1. гл. нутро.
2. перан. Які ідзе як бы з нутра, з сярэдзіны; глухі.
Н. голас.
Н. смех.
3. Змешчаны ўнутры чаго-н., на ўнутраным баку чаго-н. (разм.).
Нутраная кішэня паліто.
Н. замок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гла́сны (гіст. назва) ’гласны’ (назва пасады) (БРС), укр. гла́сний ’тс’ (Грынч.). Запазычанне з рус. мовы: рус. гла́сный (назва пасады, якая з’явілася ў 1785 г.: гласный ’член гарадской думы’; гл. Шанскі, 1, Г, 91). У рус. мове, паводле Шанскага (там жа), утварэнне на базе ст.-рус. гласьныи ’той, што мае голас’ (ад ст.-слав. гласъ ’голас’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)