◎ *Нехля, нэхля ’неахайная жанчына’ (брас., Нар. лекс.). Відаць экспрэсіўная форма ад няхлюя, ’тс’ ці пад., утвораная паводле мадэлі коця (< кот, коцік) і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пацырка́ць ’падаіць’ (рэч., Нар. сл.), укр. ци́ркати ’доячы, выціскаць струю малака’ і інш. слав. матэрыял гл. SP, 2, 92–93. Прасл. cъrkati. Гукапераймальнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перама́начка фальк. ’той, хто ўмее спакусіць, прывабіць да сябе’ (Нар. Гом.). Да пера- і мані́ць (гл.). Суфікс з ласкальным значэннем — спецыфіка фальклору (песні).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапо́йсаваць ’перамалочваць ячмень другі раз, каб лепш абцерлася асцё, вымалацілася калоссе’ (полац., Нар. лекс.; паст., шальч., Сл. ПЗБ). Да пера- і пойсаваць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прышчы́так (прышчыток, прышчіток) ’франтон’ (бяроз., ДАБМ), ’частка страхі пры франтоне’ (мазыр., Шушк.; кобр., Нар. лекс.). Конфіксны (пры‑ + ‑ак) дэрыват ад шчыт ’франтон’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рага́ціна, рагацю́лька ’неабцярэблены сук’, ’сукаватая палка’, ’расахатае дрэва’ (Сл. ПЗБ), ’развіліна, разгаціна’ (зэльв., Нар. словатв.), ’паляўнічая зброя’ (ТСБМ). Утворана ад рог 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэчаі́снасць (ТСБМ), рэчаві́стасць ’тс’ (Байк. і Некр., Нар. Гом.). Калька з польск. rzeczywistość ’тс’, якое, паводле Брукнера, створана на ўзор oczywisty (Брукнер, 475).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сакну́ць ’падагнаць валоў’ (салігар., Нар. словатв.). Дзеяслоў утвораны на аснове анаматапеічнага ўтварэння; параўн. укр. палес. сок‑сок… ’выгук, якім падзываюць коней’ (Лысенка, СПГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саўге́ль ’коўзкае месца, каток’ (Касп., Яшк.), выкл. ’пра ссоўванне’ (Янк. БП), саўгу́нь ’тс’ (Нар. лекс.). Дэрываты ад соўгаць(ца) з суф. ‑ель, ‑унь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сукры́сты ’кучаравы’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ; Мат. Маг.), сукрі́стый ’тс’ (мсцісл., З нар. сл.), ’крута спрадзены’ (в.-дзв., швянч., Сл. ПЗБ). Гл. сукро.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)