*Астрано́с, остроно́с ’ёрш Acerina acerina Guld.’ (Крыв.). Складанае слова з остр‑ (гл. востры) і ‑нос (гл.). Аналагічнае слова, але для абазначэння іншай рыбы падае Даль. У форме остромыс (мазыр.) другая частка, відаць, мыс ’морда’ (Вярэніч, Бел.-рус. ізал., 27); острому́с мае у замест ы ў сувязі з вядомым на гэтай тэрыторыі пераходам ы > у.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нешу́точный
1. неабы́які́; (серьёзный) сур’ёзны; (немаловажный) немалава́жны;
это нешу́точные слова́ гэ́та неабы́які́я сло́вы;
нешу́точная боле́знь сур’ёзная хваро́ба; безл., в знач. сказ., переводится чаще выражениями: не на жарт; (гэ́та) не жа́рты (не жа́ртачкі);
боле́знь у него́ нешу́точная хваро́ба ў яго́ не на жарт;
это нешу́точное де́ло гэ́та не жа́рты (не жа́ртачкі);
2. (нешутливый) нежартаўлі́вы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Наты́хмест (на тыхъ мѣстъ) ’імгненна, раптам’ (Нас.). Параўн. польск. natychmiast ’тс’, з якога, відаць, і запазычана беларускае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́генькі ’далікатненькі’ (Нас.), кднёга (гл.), незвычайнае для беларускай мовы спалучэнне ‑ге‑ сведчыць пра позні або экспрэсіўны характар слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пустаду́мак ’чалавек, што робіць неабдумана, легкадумны’ (Мат. Маг.). Відаць, пераасэнсаванае папярэдняе слова, параўн. пустоду́мок ’пустадомак’ (хойн., Мат. Гом.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ба́ло ’даўней, раней’ (Сцяшк. МГ, Сцяц.). Скарачэнне слова быва́ло. Параўн. яшчэ форму ба͡ало (пераходная ступень у працэсе скарачэння).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вако́рак ’шынка’ (Мат. Гом.). З рус. окорок ’тс’; магчыма, аднак, што гэта слова ўласнабеларускае; параўн. Фасмер, 3, 130.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ватэ́тта ’вось тут’ (КЭС). Дакладна адпавядае рус. дыял. воте́тта, вотэ́тта ’тс’ (СРНГ). Складанае слова: вот ’вось’ + эт‑то.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Добрапрысто́йны ’добрапрыстойны’ (БРС). Можна меркаваць, што гэта калька рус. слова благопристо́йный ’тс’. Таксама з’яўляецца калькай добрапрысто́йнасць (рус. благопристо́йность).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Карчако́п ’работнік, які капае карчы’ (КЭС, лаг.). Этымалогія гэтага складанага слова празрыстая, да корч (гл.) і капа́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)