Мілісці́н ’від тканіны’ (рагач., Мат. Гом.). З малескін ’вельмі шчыльная баваўняная тканіна’ — праз рус. молескин з англ. moleskin ’футра крата’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Насу́тыч Упрытык, вельмі блізка’ (ТС). Са спалучэння прыназоўніка на і назоўніка сутыч, параўн. сутычка ’сутыкненне’ ад су‑тыкицца, гл. тыкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Начумі́цца ’наесціся занадта’ (Ян.). Няясна; магчыма, да чуми ’хвароба’, тады *наесціся да чумы, як прастамоўнае да халеры ’вельмі многа, шмат’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Несхадзі́мы (несходзімы) ’вельмі вялікі, які цяжка абысці, непраходны’ (ТС), ’бясконцы’ (Сцяшк. Сл.), параўн. рус. несходи́мый ’непраходны’. Да хадзіць, схадзіць ’абысці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падрабя́зны ’вельмі грунтоўны, дакладны, з усімі дэталямі і дробязямі’. Конфікснае ўтварэнне ад дробязь (гл.) з прыстаўкай па‑ і суф. ‑н‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ча́сто нареч.
1. ча́ста;
ча́сто перебира́ть стру́ны балала́йки ча́ста перабіра́ць стру́ны балала́йкі;
о́чень ча́сто ве́льмі ча́ста;
2. (густо) гу́ста; ча́ста;
дере́вья поса́жены ча́сто дрэ́вы паса́джаны гу́ста (ча́ста).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Го́луб ’голуб’. Рус. го́лубь, укр. го́луб, польск. gołąb, чэш. holub, серб.-харв. го̏лу̑б, ст.-слав. голѫбь. Прасл. *golǫbь. Лічыцца словам з не вельмі яснай этымалогіяй (агляд версій гл. у Слаўскага, 1, 312–313; Фасмера, 1, 432–433; Трубачова, Эт. сл., 6, 216–217). Можна прыняць версію, што прасл. *golǫbь вельмі нагадвае лац. columba, Columbus ’тс’, але хутчэй гэта паралельныя ўтварэнні (Трубачоў, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ды́ня ’дыня’ (БРС). Слова, вядомае ў многіх слав. мовах: рус. ды́ня, укр. ди́ня, польск. dynia, чэш. dýně, серб.-харв. ди̏ња і г. д. Паходжанне слова не вельмі яснае. Ёсць версія аб сувязі з дзеясловам дуць (першаснае значэнне ’надутая’). Іншыя думаюць аб запазычанні з розных моў, што таксама не вельмі надзейна (дакладнага прататыпа няма). Агляд шматлікіх версій гл. у Фасмера, 1, 559.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Не́ўма 1, нэвма ’няўмека’ (столін., Нар. лекс.). Лакальнае ўтварэнне ад не умець, параўн. нераб і лад.
◎ Неўма 2, звычайна ў спалучэннях неўма што (шчо) ’абы-што’, неўма дзе ’немаведама дзе, далёка’, неўма як, неўма які ’вельмі’ (Ян.), неўма як ’неахайна; не так, як патрэбна, звыш меры’ (калінк., З нар. сл.), неўма колькі ’вельмі доўга, многа’. Магчыма, алегра-форма ад немаведама (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́льма ‘нядаўна’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. польск. tylma, tylmo ‘чуць, ледзве не’ (Варш. сл.). Няясна; магчыма, ад зыходнага тыле ‘столькі, толькі’ (гл.), ускладненага ўзмацняльнай часціцай *‑ma (*‑mi), як у *tolьma/*tolьmi ‘вельмі шмат’, *kolьma/*kolьmi ‘як многа’, *velьma/*velьmi/*velьmo ‘вельмі’, *vьsьma ‘надта, дужа’ і інш. (ESSJ SG, 1, 320–322).
Тыльма́ ‘бабка ў каня (якую на зіму каню абразаюць)’ (ТС). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)