падмёрзлы, ‑ая, ‑ае.
Крыху, злёгку мёрзлы, цвёрды ад марозу. Падмёрзлы снег. Падмёрзлыя яблыкі. □ Цяпер.. [хлапчукі] хацелі нават, каб дарога была даўжэйшаю — так прыемна было ісці ўсім разам па тугой, падмёрзлай за ноч сцяжынцы. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
субліма́цыя, ‑і, ж.
1. У хіміі — пераход рэчыва пры награванні з цвёрдага стану непасрэдна ў газападобны, мінаючы вадкі.
2. У метэаралогіі — пераход вадзяной пары ў атмасферы непасрэдна ў цвёрды стан, мінаючы вадкую фазу.
[Ад лац. sublimare — высока паднімаць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пру́ткі ’цвёрды, але гнуткі’; ’жорсткі, каляны, цвёрды’ (ТСБМ, Шат., докш., Янк. Мат.), ’дзябёлы, моцны’ (Сл. ПЗБ), ’пругкі’ (Сл. ПЗБ), пру́ткасць ’пругкасць’ (воран., Сл. ПЗБ), пру́тко ’туга’ (брэсц., Нар. лекс.), прутчэ́ць ’мацнець’ (Сцяшк. Сл.). Рус. дан. пру́ткий ’гнуткі’. Да прут 1. Але пру́тка ’хутка, імкліва’ (іўеў., Сцяшк. Сл.) з прудкі (гл.); параўн. Брукнер (436), які польск. prętki лічыць вынікам адбітку вымаўлення ў правапісе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ваго́н м. ваго́н;
тава́рны в. — това́рный ваго́н;
бага́жны в. — бага́жный ваго́н;
пасажы́рскі в. — пассажи́рский ваго́н;
мя́ккі в. — мя́гкий ваго́н;
цвёрды в. — жёсткий ваго́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Дубрэ́ць ’рабіцца цвёрдым’ (Касп.). Няясна. Магчыма, архаізм (з тэарэтычнага прыметніка *dǫbrъ ’дубовы’ > ’цвёрды’; параўн. прасл. *dǫbrъ у Трубачова, Эт. сл., 5, 95).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пажваве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Стаць жвавым, жвавейшым. Выпіўшы малака, дзеці пажвавелі. Ставер. Праз нейкі час людзі ступілі [з балота] на цвёрды грунт і адразу пажвавелі. Шчарбатаў. Пажвавела гаворка, пачуўся нечы звонкі бесклапотны смех. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цвёрда,
1. Прысл. да цвёрды.
2. перан.; безас. у знач. вык. Абавязкова, надзейна. [Курц:] — Выпісаць машыны і паставіць кваліфікаваных людзей. Пакуль гэта ўсё будзе, справа, вядома, зацягнецца, але затое гэта будзе верна і цвёрда. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пэ́ўны, -ая, -ае.
1. Дакладна вызначаны, прызначаны.
Сустрэцца ў пэўным месцы.
2. Ясны, несумненны.
Даць п. адказ.
3. Некаторы, той ці іншы.
У працы выяўлены пэўныя недахопы.
4. Такі, якому можна даверыцца, надзейны.
П. чалавек.
Пэўная схованка.
5. Упэўнены, цвёрды.
Ісці пэўным крокам.
|| наз. пэ́ўнасць, -і, ж. (да 1, 2, 4 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
*Такаўны́, токоўны́й ’гразкі’: токоўнэ булото, можно по ім ходіть (лун., Шатал.). Сюды ж токо́васты, токо́ваты ’цвёрды, як ток’ (ТС). Да ток 2, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лядны ў выразе ля́дны дуб ’дуб цвёрды, Guercus robur L.’ (маг., Кіс.). Да ляда 1 ’дуб, які расце на лядзе’. Аналагічна лядны ў ТСБМ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)