пазвалака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Звалачы, зняць адкуль‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. [Настаўнік:] — Падпільноўваць трэба, а то пазвалакаюць [гарбузы] уночы са страхі. Чорны. Валуны пазвалакалі з поля трактарамі. Місько.
2. Сцягваючы, сабраць у адно месца ўсё, многае. Пазвалакаць галлё ў кучу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́шачніца, ‑ы, ж.
1. Квадратная дошка з клеткамі двух колераў для гульні ў шашкі і шахматы.
2. Скрынка для захоўвання шашак, якая з’яўляецца звычайна і шашачнай дошкай. Сабраць шашкі ў шашачніцу.
3. Дзённы матыль з рыжай афарбоўкай крылаў і радамі чорных плям на іх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шля́па, ‑ы, ж.
Разм. зневаж. Пра нерашучага, незнаходлівага, неэнергічнага чалавека. — Вы — шляпа, прапаршчык, да-с! Праўдзіва прыказка пра вас, І верна ўзяты вы на мушку, кавалер. Колас. [Лей:] — Прапалі чарцяжы... — Эх вы, шляпа! — кінуў берлінец. — У канторы аставалася шмат людзей, дзе яны? Усіх сабраць! Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыгрэ́бці, ‑грабу, ‑грабеш, ‑грабе; ‑грабём, ‑грабяце; пр. прыгроб, ‑грэбла; заг. прыграбі; зак., што.
1. Зграбаючы, прысунуць да чаго‑н., сабраць каля чаго‑н. Прыгрэбці сена да стога. // Грабучы, прыкрыць што‑н.
2. Разм. Прыгладзіць, прычасаць збольшага (валасы). [Макарчык] кінуў шапку на крэсла і пяцярнёй прыгроб кудлатыя валасы. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
краявы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да краю 1 (у 3 знач.). Краявы з’езд Саветаў. Краявы камітэт партыі.
2. Уст. Тое, што і краязнаўчы. Ясь Ліскоўскі паставіў сабе мэту — сабраць як мага болей беларускіх экспанатаў і адчыніць краявы музей. Колас.
3. Размешчаны на краі, па краях. Краявыя марэны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазмята́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Змесці з якой‑н. паверхні ўсё, многае. Пазмятаць пыл з мэблі. // (1 і 2 ас. не ўжыв.). Знесці сваім рухам усё, многае. Падгуляла завіруха — Пазмятала ў гурбы пух. Панчанка.
2. Метучы, сабраць у адно месца ўсё, многае. Пазмятаць лісце ў кучу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
убра́ць, убяру, убярэш, убярэ; убяром, убераце, убяруць; зак., што.
1. і без дап. Сабраць ураджай (сельскагаспадарчых культур). Убраць буракі машынамі. □ [Дзед Паўлюк:] «Надвор’е ж добрае — убяром на славу!» Корбан.
2. Надаць прыгожы выгляд, упрыгожыць. Убраць партрэты вянкамі. / Пра лісце, іней і пад. Убрала восень навакол Палі і луг страката. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даве́дацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
1. што, чаго, пра каго-што, аб кім-чым. Сабраць, атрымаць звесткі аб кім-, чым-н.
Многа чаго ён даведаўся з кніг. 3 розных крыніц можна д. пра дзейнасць Францыска Скарыны.
2. аб кім-чым, пра каго-што. Атрымаць даведку, запытацца аб чым-н.
Д. аб стане хворага.
3. каго. Наведаць каго-н., прыйсці да каго-н. (разм.).
Д. бацькі.
|| незак. даве́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сабра́ны
1. в разн. знач. со́бранный; сосредото́ченный; сколо́ченный; взы́сканный; снаряжённый; подо́бранный;
2. со́бранный, ско́пленный, прико́пленный, нако́пленный;
3. у́бранный, со́бранный;
4. сня́тый;
1-4 см. сабра́ць;
5. прил. со́бранный, сосредото́ченный, подтя́нутый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змаршчы́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
Сабраць (скуру) у маршчыны; пакрыць маршчынамі. Цімох асунуўся, пачарнеў, у Тамаша каля вачэй гады змаршчынілі скуру і ўплялі ў бараду многа сівых валасоў. Краўчанка. Да мяне падышоў Марыніч. Ён быў нейкі не такі, як заўсёды. Клопат змаршчыніў яго лоб, у вачах відна была разгубленасць. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)