◎ Пасі́лак ’дапамога’, ’падмацаванне’ (Нас., Яруш.)., ст.-бел. посилокъ (1560 г.) ’тс’, ’прыём ежы’ запазычана са ст.-польск. posiłek ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 186). Сюды ж пасілка ’дапамога’ (Касп.). Аналагічна бел. пасіліцца ’падсілкавацца’ (Яруш.) з польск. posilić się ’тс’, павіляць ’падмацоўваць’ з posilać ’тс’, ^сілкаванне, посілкуваньня ’падмацаванне’ (Нас., Яруш., Бяльк.) з польск. posiłkowanie ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хво́ры, -ая, -ае.
1. Які хварэе на якую-н. хваробу.
Х. дзед.
Хворае дзіця.
2. Пашкоджаны хваробай (пра цела і яго часткі).
Хворае сэрца.
Хворыя ногі.
3. Які сведчыць аб хваравітым стане, аб хваробе.
Х. выгляд.
4. Ненатуральны, празмерны, ненармальны.
Хворае ўяўленне.
5. у знач. наз. хво́ры, -ага, м., хво́рая, -ай, ж., мн. хво́рыя, -ых. Чалавек, які хварэе (у 1 знач.).
Прыём хворых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маніпуля́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Цыркавы артыст, які робіць розныя фокусы з дапамогай лоўкасці рук; фокуснік.
2. Чалавек, які займаецца падробкай, рознымі махінацыямі (неадабр.).
3. Назва некаторых прыстасаванняў для выканання складаных рухаў, дзеянняў, падобных на дзеянні рук (спец.).
|| прым. маніпуля́тарскі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.) і маніпуля́тарны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Маніпулятарскі прыём.
Маніпулятарская махінацыя.
Канструкцыя маніпулятарнага тыпу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́крут, ‑у, М ‑круце, м.
1. Незвычайны паварот. Сцежка з выкрутам. Скокі з выкрутамі.
2. перан. Прыём з хітрыкамі, які прымяняецца для ўхілення ад прамога адказу, удзелу ў якой‑н. справе, маскіроўкі сапраўднай мэты. Пачаўся допыт з усімі дыпламатычнымі выкрутамі і старанна замаскіраванымі намёкамі. Пятніцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
афіцы́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які ўстаноўлены ўрадам, адміністрацыяй, службовай асобай, выходзіць ад іх. Афіцыйная прапаганда. Афіцыйная асоба. Афіцыйны дакумент.
2. Зроблены па ўстаноўленай форме, з захаваннем усіх правіл, фармальнасцей. Афіцыйны прыём. Афіцыйнае запрашэнне. // перан. Халодна-ветлівы, стрыманы. Шчыра кажучы,.. [Лявонку] падабаўся афіцыйны тон размовы. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ядзе́нне, ‑я, н.
Разм.
1. Прыём ежы; яда (у 1 знач.). [Доктар] упэўніваў, што пры такім, людскім спосабе ядзення — пайка нашага нам зусім досыць. Гарэцкі.
2. Тое, што ядуць і п’юць; ежа. Пасля сходу Супрон пазваў лепшых прамоўцаў і пачаставаў іх нарыхтаваным ядзеннем на вяселле. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тушэ́ ‘ўдар па клавішах пры ігры на фартэпіяна’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ‘удар, укол у фехтаванні’, ‘прыём у барацьбе (палажыць на лапаткі)’ (ТСБМ). Праз рускую мову з франц. touche ‘дотык’, touché ‘закрануты, які атрымаў удар’, якое з toucher ‘дакранацца, чапаць’ (ЕСУМ, 5, 689; Арол, 4, 123). Сюды ж тушы́раваць ‘класці саперніка на лапаткі (у барацьбе)’, ‘падбадзёрваць лёгкімі ўдарамі дрэсіраваную жывёліну (у цырку)’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; -пі́саны; зак.
1. што. Адзначыць пісьмова для памяці.
З. лекцыю.
2. каго-што. Нанесці (голас, музыку і пад.) на плёнку з дапамогай спецыяльнага апарата.
З. на плёнку песню.
3. каго (што). Унесці ў спіс, уключыць у склад чаго-н.
З. на прыём.
|| незак. запі́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. запі́сванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і за́піс, -у, м. Магнітафонны запіс.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ра́завы, ‑ая, ‑ае.
Сапраўдны на адзін раз. Разавы білет. □ Пайшоў [Назарчук] на міжгароднюю. Там сказалі, што на «Беларусь» можна пазваніць толькі ў гадзіну ночы. «У гадзіну, дык у гадзіну», — падумаў сабе чалавек і ўзяў разавы талон. Сабаленка. // Які робіцца толькі за адзін прыём або толькі раз. Разавы збор. Разавая дапамога.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіне́кдаха, ‑і, ДМ ‑дасе, ж.
Стылістычны прыём, калі назва часткі, прыватнага выкарыстоўваецца замест назвы цэлага, агульнага і наадварот (напрыклад: «галава» замест «чалавек» і пад.), а таксама слова і зварот, ужытыя такім чынам. Разваламі часам называліся самі сані — характэрны прыклад сінекдахі: назва часткі прадмета пераносіцца на ўвесь прадмет. «Помнікі».
[Грэч. synekdochē — суаднясенне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)