норд, ‑у, М нордзе, м.

Спец.

1. Поўнач, паўночны напрамак.

2. Паўночны вецер. Калісьці я служыў на Каспіі. Мора гэтае вельмі зменлівае. То дзьме «марана» — вецер з поўдня, гонячы невысокія пеністыя хвалі, то раптам пачынае лютаваць шалёны «норд» і так расхвалюе мора, што яно ўскаламуціцца аж да дна. Хомчанка.

[Гал. noord.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

памо́р’е, ‑я, н.

1. Старая назва паўночных рускіх зямель па берагах Белага мора, Анежскага возера і рэк, якія ў іх упадаюць. // Мясцовасць, якая прымыкае да марскога берага.

2. Старая назва паўночнай часткі Польшчы, якая прымыкае да Балтыйскага мора. Памор’е. Польшча. Год трыццаць дзевяты. Я пехацінцам радавым служу. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абша́рышча, ‑а, н.

Тое, што і абшар. Напоены сілай абшарышчаў братніх, Падаўся зноў Нёман да мора, як ратнік. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пе́ніцца, ‑ніцца; незак.

Станавіцца пеністым, пакрывацца пенай. Пеніцца віно. Пеняцца хвалі. □ Як вокам ахапіць — Бушуе мора, Пеніцца, кіпіць. Гілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ву́сце, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Месца ўпадзення ракі (у мора, возера ці ў іншую раку).

В.

Прыпяці.

2. Выхадная адтуліна чаго-н.

В. ствала шахты.

В. сеткі.

|| памянш. ву́сцейка, -а, мн. -і, -аў, н. (да 2 знач.; спец.).

|| прым. ву́сцевы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

п’я́ны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца ў стане ап’янення, нецвярозы.

П’янаму (наз.) мора па калена (прыказка). Што ў цвярозага на розуме, тое ў п’янага (наз.) на языку (прыказка). П. ад радасці (перан.).

2. Уласцівы захмялелым людзям.

П. голас.

3. Які прыводзіць да стану ап’янення (разм.).

П. напітак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мара́к, ‑а, м.

1. Той, хто служыць у флоце. Балтыйскі марак.

2. Той, хто добра ведае мора і марскую справу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надра́нне, ‑я, н.

Разм. Час перад надыходам раніцы. І песня, як мора, арліным крылом будзіла ў надранні ружовыя скалы. Маракоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мулёўка ’дупло’ (петрык., Шатал.). Няясна. Магчыма, роднасным да яе будзе польск. muleszka ’ракавінка слімака, выкінутая на бераг мора’, якое Варш. сл. (2, 1067) адносіць да muł ’мул, твань, іл’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

купа́льшчык, ‑а, м.

Той, хто купаецца. Берагі мора ў гэты дзень з самае раніцы і да позняга вечара ўсеяны купальшчыкамі. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)