ляската́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. ляскатаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. [З будаўніцтва] далятаў да нас густы гул матораў і ляскатанне жалеза. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каляро́вы, -ая, -ае.

1. Які афарбаваны або мае які-н. колер ці колеры (акрамя чорнага і белага).

Каляровае шкло.

Каляровыя металы (усе металы, акрамя жалеза і яго сплаваў). К. фільм.

2. Пра людзей, якія належаць не да белай расы.

Каляровае насельніцтва.

|| наз. каляро́васць, -і, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падко́ва, -ы, мн. -ы, -ко́ў, ж.

1. Жалезная тоўстая дугападобная пласціна, якая прыбіваецца да конскага капыта для засцярогі ад пашкоджання і слізгацення.

2. Наогул — усякі прадмет або размяшчэнне чаго-н. у такой форме.

|| памянш. падко́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -ко́вак, ж.

|| прым. падко́ўны, -ая, -ае.

Падкоўнае жалеза.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

баксі́т, ‑у, М ‑сіце, м.

Асадачная горная парода, якая складаецца з гідратаў гліназёму і вокіслаў жалеза і з’яўляецца галоўнай мінеральнай сыравінай для здабычы алюмінію.

[Фр. beauxite.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уга́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Спец. Які дае многа ўгару (у 1 знач.). Угарнае жалеза.

2. Звязаны з вытворчасцю пражы з адходаў прадзення. Угарная пража.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паласава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; незак.

1. што. Рэзаць на палосы (спец.).

П. жалеза.

2. каго-што. Біць, пакідаючы рубцы, палосы на целе (разм.).

|| зак. спаласава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны (да 2 знач.) і распаласава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны (да 1 знач.).

|| наз. паласава́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калчада́н, ‑у, м.

Агульная назва мінералаў, якія з’яўляюцца сярністымі, мыш’яковістымі, а таксама сурмяністымі злучэннямі металаў (жалеза, медзі і інш.). Серны калчадан. Жалезны калчадан. Медны калчадан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каро́зія, ‑і, ж.

1. Разбурэнне металаў пад уздзеяннем асяроддзя — газаў, вільгаці, хімічных рэчываў. Карозія жалеза.

2. Частковае разбурэнне горных народ пад уздзеяннем вады. Карозія глебы.

[Ад лац. corrosio — раз’яданне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электраліты́чны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Звязаны з прымяненнем электролізу. Электралітычнае храміраванне інструмента. // Прызначаны для электролізу. Электралітычная ванна. // Які атрымліваецца ў выніку электролізу. Электралітычнае жалеза. Электралітычны цынк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вальцава́ць (БРС), вальцаваць (жалеза) (КТС), вальцы (БРС, Інстр. III). Да ням. walzen ’вальцаваць, пракатваць’, перааформленага на славянскай глебе з дапамогай суфікса ‑ава. Магчыма, праз польскае пасрэдніцтва (польск. walcować). Параўн. Шанскі, 1, В, 14–15.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)