Скаўпа́сіць (скоўпа́сіць) ‘абрабіць з большага, абы-як’, скоўпа́чыць ‘паблытаць, пакалмаціць’ (ТС). Да каўпак (гл.), у тым ліку ‘старая ўкладка валасоў у жанчын (стажком)’. Параўн. тыпалагічную паралель: балг. на калпа́к ‘абы-як, так-сяк, любому (раздаваць)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аднаві́цель, ‑ю, м.
1. Спец. Рэчыва, з дапамогай якога выклікаецца рэакцыя аднаўлення — выдзяленне кіслароду з саставу складаных рэчываў. Вадарод з яўляецца моцным аднавіцелем хімічных злучэнняў.
2. Сродак для аднаўлення ранейшага колеру валасоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
восць, ‑і, ж., зб.
Доўгія і больш рэдкія валасы на скуры жывёл у параўнанні з асноўным слоем валасоў, шэрсці, шчаціны і пад. Зверху бабёр пакрыты восцю — доўгімі і параўнальна рэдкімі валасамі. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пагу́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Гуляць, не спяшаючыся; гуляць час ад часу. Пагульваць па вуліцы.
2. Забаўляцца гульнёй зрэдку або час ад часу. Цярэбіць вецер дзедаву бараду, касмыком сівых валасоў пагульвае. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рудава́ты, ‑ая, ‑ае.
Трохі руды, не зусім руды. [Галіна Адамаўна] не ведае больш прыгожых валасоў. Дурні тыя, хто кажа, што доктар Яраш трохі рудаваты. Шамякін. [Сабастыян] пільна ўзіраецца пад кусты ядлоўцу, шукаючы рудаватых грыбных капялюшыкаў. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расчо́ска, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.
Грэбень для расчэсвання валасоў. Чалавек зняў з рукі плашч, .. дастаў з верхняй кішэні пінжака расчоску і правёў ёю некалькі разоў па рэдкіх пасівелых валасах. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
памаладзі́ць, ‑ладжу, ‑лодзіш, ‑лодзіць; зак., каго-што.
Разм. Тое, што і падмаладзіць. Сёння замест звычайных светлых валасоў у яе былі рыжыя. Здаецца, гэта яшчэ больш памаладзіла жанчыну, хоць яна і без таго была маладая. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Струкава́ты іран. ‘кучаравы’ (Янк. Мат., Сцяшк., Варл.), струкаве́нь ‘тс’ (Янк. Мат.). Да струк 1; да семантыкі параўн. стручны (гл.), першаснае значэнне, відаць, з ‘вялікай колькасцю валасоў’, або ‘з валасамі, скручанымі як струкі’. Але параўн. польск. strąki na głowie ‘лохмы, космы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шоўк, -у, мн. шаўкі́, шаўко́ў, м.
1. Ніткі, якія вырабляюцца з выдзяленняў вусеня шаўкапрада.
2. Тканіна з такіх нітак, а таксама са штучнага, сінтэтычнага валакна.
3. Адзенне з такой тканіны.
Хадзіць у шаўках.
У даўгу, як у шаўку (прымаўка: усім павінен).
4. перан. Пра што-н. мяккае, шаўкавістае.
Ш. валасоў.
|| прым. шаўко́вы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
султа́н², -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Упрыгажэнне з пер’я ці конскіх валасоў на галаўных уборах, пераважна ў ваенных, а таксама на галовах коней пры ўрачыстых цырымоніях.
2. перан. Слуп дыму, зямлі і пад., які ўзнімаецца ўгору.
С. узрыву.
С. пары.
3. Суквецце ў некаторых раслін.
С. бэзу.
С. іван-чаю.
Султаны чароту.
|| памянш. султа́нчык, -а, мн. -і, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)