сяме́йнасць, ‑і, ж.
1. Стан сямейнага (у 1 знач.); сямейны спосаб жыцця, быту.
2. Разм. Заганны прынцып падбору кадраў, размеркавання працы і пад., калі перавага аддаецца родзічам, сябрам, знаёмым. Барацьба з сямейнасцю ва ўстановах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іржа́ ж., в разн. знач. ржа́вчина;
і. раз’яда́е жале́за — ржа́вчина разъеда́ет желе́зо;
барацьба́ з іржо́й раслі́н — борьба́ со ржа́вчиной расте́ний
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падспу́дны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Скрыты, патаемны. Падспудная трывога. □ [Алесь:] — І якімі сродкамі мы карыстаемся, каб дасягнуць мэты, таго, што мы разумеем пад шчасцем? Падспудныя чуткі, дуэлі і ярасць, бойкі на губернскіх зборах, барацьба перад выбарамі. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ке́млівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць кемлівага; здольнасць хутка разумець што‑н., разабрацца ў чым‑н.; здагадлівасць; цямкасць. Барацьба з хітрым і каварным ворагам патрабавала ад партызан, а тым больш ад разведчыкаў, выключнай кемлівасці і вынаходлівасці. Казека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гэ́та, часц.
1. указ. Служыць для выдзялення, падкрэслівання таго ці іншага слова ў сказе.
Г. мы прыйшлі.
2. Удакладняе сэнс выказніка, які выражаны назоўнікам, прыметнікам, інфінітывам ці прыслоўем.
Праца — г. крыніца нашага багацця.
Жыццё — г. барацьба.
3. узмацн. Узмацняе сэнс, значэнне папярэдняга займенніка, прыслоўя, часціцы ў пытальных, клічных і даданых сказах.
Ці г. ты яшчэ з работы ідзеш?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спорт, -у, М -рце, м.
1. Фізічныя практыкаванні для развіцця і загартоўкі, умацавання арганізма.
Лыжны с.
2. Фізічныя практыкаванні як прафесійны занятак з мэтай дасягнення высокіх вынікаў у спаборніцтвах (напр., гімнастыка, бокс, барацьба, футбол і інш.).
3. перан. Занятак, які з’яўляецца прадметам азартнага захаплення.
Камп’ютарныя гульні — нездаровы с.
|| прым. спарты́ўны, -ая, -ае.
С. комплекс.
Спартыўныя гульні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ламані́на ’цяжкая праца для галавы, галаваломка’, ’хваляванне пры рамонце чаго-небудзь ломкага’, ’тупыя, працяглыя болі ў касцях і мышцах’, ’недамаганне, боль па ўсім целе’, пераноснае — ’ломка старога’, ’беспарадак, неспакой, выкліканыя нечаканай пераменай’ (Нас., ТСБМ, КЭС, лаг.). Польск. łamanina ’ламанне’, ’паламаныя рэчы’, старое — ’барацьба’. Бел.-польск. ізалекса. Аддзеепрыметнікавае ўтварэнне. Да лама́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́суха, ‑і, ДМ ‑сусе, ж.
Працяглая адсутнасць дажджоў летам, якая суправаджаецца моцным перасыханнем глебы і гібеллю раслін. Барацьба з засухай. □ Ад лясоў, як даведаўся Петрык, і клімат робіцца мякчэйшым, і знікаюць засухі, што губяць пасевы. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бае́ц. Рус. бое́ц, укр. боє́ць. Ёсць і ў іншых слав. мовах. Nom. agentis з суфіксам *‑ьcь ад слав. *bojь ’бой, барацьба’ (аблаутная форма да *biti *bьjǫ). Гл. Бернекер, 68. Іначай, але непераканаўча Шанскі, 1, Б, 152: ад бои ’баец, воін’ (тады бае́ц было б памяншальнай формай!). Таго ж паходжання і бае́ц ’бітка’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Палі́тыка ’грамадская дзейнасць, барацьба, у якой адлюстроўваюцца карэнныя інтарэсы класаў і іх узаемаадносіны; дзейнасць дзяржавы ў галіне ўнутранага жыцця і міжнародных адносін’ (ТСБМ). З рус. поли́тика (Крукоўскі, Уплыў, 78), або хутчэй праз польск. polityka, якое з’яўляецца і крыніцай рус. слова, з лац. (ars) politika, грэч. πολιτική ад πόλις ’горад’ (гл. Фасмер, 3, 310).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)