скаралётка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Буйная хуткалётная муха, якая знішчае шкодных насякомых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страка́ткі, ‑так; адз. стракатка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Сямейства матылькоў з яркай стракатай афарбоўкай крылаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шо́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Разм. Ігральная карта, якая мае шэсць ачкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спата́каць ‘набыць з цяжкасцю, так-сяк’ (лаг., Стан.; Варл.), спота́каць ‘зладкаваць, зрабіць’ (ТС). Семантычна немагчыма вывесці з патака́ць ‘патураць’ (гл.). Ад займенніка так, магчыма, праз дзеяслоў *та́каць з шырокай семантыкай, што замяшчае шырокі спектр канкрэтных значэнняў, параўн. балг. тако́вам ‘нешта рабіць’ і пад. Параўн. таксама рус. та́кать ‘гнаць, падганяць’, што звязана з *točiti, *tekti, гл. наступнае слова (гл. Фасмер, 4, 12). Аднак пры гэтым застаюцца значныя семантычныя цяжкасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыта́кваць ’падтакваць’ (ТСБМ). Укр. прита́кувати ’тс’, рус. дыял. прита́кивать ’падтрымліваць чые-небудзь учынкі, дзеянні; раіць, угаворваць’, польск. przytakiwać ’падтакваць’, чэш. přitakat ’тс’. Да так (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Патакачы ’паплаўкі’ (бых., Мат. АС). З ⁺патакай ’той, хто патакае’, а ў дадзеным выпадку/паплавок хістаецца так, як тузае і хістаецца рыба. Да патакаць! (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шту́ка ж.
1. в разн. знач. шту́ка;
ш. палатна́ — шту́ка полотна́;
не́калькі штук я́блыкаў — не́сколько штук я́блок;
адра́зу віда́ць, што ён за ш. — сра́зу ви́дно, что он за шту́ка;
2. шту́ка, проде́лка, прока́за; трюк м.;
◊ урэ́заць (устро́іць) ~ку — отколо́ть но́мер; отмочи́ть шту́ку;
у тым вось і ш. — в то́м-то и шту́ка;
стара́я ш. — ста́рая шту́ка;
гэ́та не ш. — э́то не мудрено́;
што за ш.! — э́кая не́видаль!;
вось дык ш.! — вот так но́мер!; вот так так!; вот э́то да!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разбе́гчыся сов.
1. разбежа́ться; разогна́ться;
пе́рад скачко́м трэ́ба р. — пе́ред прыжко́м на́до разбежа́ться;
ён так разбе́гся, што не дагна́ць — он так разогна́лся, что не догна́ть;
2. (бегом направиться в разные стороны) разбежа́ться;
дзе́ці разбе́гліся ў ро́зныя бакі́ — де́ти разбежа́лись в ра́зные сто́роны;
3. (разделиться) раздви́нуться, разойти́сь;
што́ры разбе́гліся — што́ры раздви́нулись
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пальча́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
Рукавіца з аддзяленнямі для кожнага пальца.
Скураныя пальчаткі.
Кінуць пальчатку каму-н. (таксама перан.: выклікаць на барацьбу, на спаборніцтва — сімвал выкліку на дуэль у мінулым). Баксёрская п. (прадмет рыштунку баксёра). Першая п. (перан.: пра лепшага баксёра).
|| прым. пальча́ткавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
катле́та, -ы, ДМ -ле́це, мн. -ы, -ле́т, ж.
Засмажаны кусок мяса з рабрынкай (адбіўная катлета) або кулінарны выраб авальнай ці круглай формы з рыбнага, мяснога фаршу, кашы і г.д.
Катлеты з цяляціны.
Рыбныя катлеты.
|| памянш. катле́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
|| прым. катле́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)