Каштары́с ’фінансавы дакумент для вызначэння і плана валля выдаткаў і прыбыткаў’ (ТСБМ, БРС). Параўн. укр. коштори́с ’тс’. Слова адносна новага паходжання. Яно адзначаецца таксама ў польск. мове (kosztorys), але там зафіксавана даволі позна (слоўнік Ліндэ яго яшчэ не ведае). Паводле крыніц, якія прыводзіць Слаўскі, 2, 545, упершыню слова адзначаецца ў ням.-польск. слоўніку 1854 г. як пераклад ням. Kostenanschlag. Слаўскі, там жа, указвае, што польск. слова было запазычана бел. мовай (каштары́с) і таксама ўкр. (кошто́рис). Гл. яшчэ Кюнэ, Poln., 67.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пы́зы ’бульбяныя клёцкі з мясам’ (Скарбы), пы́за (pyza) ’страва даўніх часоў, прыгатаваная з канаплянага малака’ (Варл.), пэза ’булачка, начыненая салам’ (Нас.), укр. пизи ’вараныя галушкі з кіслага грачанага цеста, ядуць з часныком і алеем’, польск. pyza ’від клёцак’; перан. ’круглая, тоўстая шчака’. Няясна; паводле Банькоўскага (2, 972), рэгіянальнае старажытнае слова (Мазоўша, Вялікапольшча), з якога выводзіцца прыметнік pyzatyʼтаўсташчокі’, Брукнер (450) апошняе слова звязвае з рухае ’рыць зямлю; перабіраць у ядзе’, pūzdro, pužo і параўноўвае з рус. пыж ’пусты арэх’, пыжить ’уздуваць’. Гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лиII (ли, ль) част.
1. (вопросительная) ці (ли ставится после слова, к которому относится, а ці — перед словом, к которому относится);
зна́ет ли он э́то? ці ве́дае ён гэ́та?;
2. (неопределённая — в народных песнях и подражаниях им при переводе опускается);
ты река́ ли моя́, ре́ченька ты рака́ мая́, рэ́чанька.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тёплый в разн. знач. цёплы;
тёплое молоко́ цёплае малако́;
тёплый день цёплы дзень;
тёплый дождь цёплы дождж;
тёплая одежда цёплая во́пратка;
тёплая кварти́ра цёплая кватэ́ра;
тёплое сло́во цёплае сло́ва;
тёплый приём цёплы прыём;
тёплые кра́ски цёплыя фа́рбы;
тёплая компа́ния цёплая кампа́нія;
тёплое месте́чко цёплае ме́сцейка;
тёплые края́ (для птиц) вы́рай.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Га́йка ’гайка’, ’жалезнае кольца, якое набіваецца на што-н. для змацавання’ (БРС, Касп., Нас.). Рус. га́йка, укр. га́йка. Паводле Фасмера (1, 384), цяжкае слова. Шанскі (1, Г, 11–12) мяркуе, што ўкр. і бел. словы запазычаны з рус., дзе гэта слова ўтворана суфіксам ‑ка ад дзеяслова гаить ’закрываць; затрымліваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бурцалёк ’цурбан’ (= буртэ́ль) (Касп.). Няяснае слова. З *бу́рцаль < польск. *burtel (параўн. burtyl, гл. пад буртэль)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ветраме́р ’прылада для вызначэння сілы ветру’ (КТС, БРС). Кніжнае слова, запазычанае, відавочна, з рус. ветромер.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дяхто́ль ’дзяцел’ (Сл. паўн.-зах.). Няяснае слова. Магчыма, нейкая экспрэсіўная і кантамінаваная форма да дзя́цел.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Картагра́ч ’карцёжнік’ (Некр.). Штучна створанае складанае слова з другой асновай ‑грач ад дзеяслова граць (іграць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Ле́дзьбашто, драг. лэдьбошчо ’ледзьве’ (Сл. паўн.-зах.). З лэдьбо (гл. папярэдняе слова), дапоўненага часціцай шчо.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)